Władysław Herman to jeden z mniej znanych polskich władców. Jakim był księciem? Czy można nazwać go nieudolnym?

Władca „z przypadku”?

Władysław Herman urodził się około 1043 roku. Był młodszym synem Kazimierza Odnowiciela. Jego matką była Dobroniega.

Starszym bratem Władysława był Bolesław Szczodry (Śmiały), który w 1076 roku został koronowany jako trzeci w naszych dziejach król Polski. Kiedy Bolesław został wygnany z kraju (po rozkazie zabicia biskupa Stanisława ze Szczepanowa), możnowładcy osadzili na tronie jego brata – Władysława Hermana (być może dopiero około 1081 roku). Nie wiadomo, czy Władysław brał udział w buncie przeciwko bratu, choć najpewniej o spisku wiedział.

Władysław Herman uważany był dawniej za władcę wybitnie słabego i uzależnionego od bogatego rycerstwa. Za jego panowania największe wpływy na dworze miał podobno palatyn Sieciech, który miał sprawować faktyczną władzę w kraju. Wielkimi względami cieszyła się także rzekomo ostatnia żona Hermana, Judyta Maria, mająca nawet, według pogłosek, romans z Sieciechem. Obecnie na Władysława Hermana spogląda się nieco łaskawszym okiem. Nie miał on z pewnością zdolności politycznych i dyplomatycznych podobnych do swego brata Bolesława Śmiałego czy przodka, Bolesława Chrobrego. Uważa się go jednak za władcę dość sprawnego, choć w wyniku różnych dworskich intryg, pozbawionego dostatecznych wpływów na władzę w kraju.

Władysław Herman rządził w czasie, kiedy Europą wstrząsał spór o inwestyturę pomiędzy papieżem a cesarzem. Polski książę udowodnił wówczas, że potrafi prowadzić umiejętną politykę. Udało mu się „nie wplątać” Polski w konflikt, balansował pomiędzy cesarzem a papiestwem, zawierając jednocześnie korzystne mariaże.

Polityka

Władysław Herman prowadził ugodową politykę wobec sąsiadów. Dogadał się z Czechami, postanowił nie upominać się o królewską koronę dla siebie, co sprawiło, że cieszył się dzięki temu lepszymi stosunkami z Cesarstwem.

Jego pierwszą żoną była Przecława z rodu Prawdziców, z którą wziął być może ślub „w obrządku słowiańskim”. To ona była matką najstarszego syna Zbigniewa. Drugą żoną Władysława, a pierwszą małżonką „chrześcijańską” była natomiast Judyta, córka króla Czech Wratysława II, matka Bolesława Krzywoustego. Po jej śmierci (lub oddaleniu) Herman poślubił jeszcze Judytę Marię (Judytę Salicką), siostrę cesarza Henryka IV.

Ostatecznie Władysław Herman, wobec rosnącego niezadowolenia możnych, został zmuszony do wygnania Sieciecha z kraju (palatyn powrócił jeszcze później do Polski, lecz został oślepiony). Władzę w państwie książę Władysław musiał podzielić pomiędzy swoich synów: Zbigniewa i Bolesława, a sobie pozostawić jedynie nominalną władzę zwierzchnią. W ten sposób w 1097 roku Zbigniew otrzymał Wielkopolskę, Kujawy, ziemię sieradzką i łęczycką, zaś Bolesław – Małopolskę i Śląsk. W rękach Władysława Hermana pozostało Mazowsze. Siedzibą księcia Władysława był wówczas, podobnie jak wcześniej (prawdopodobnie już za panowania Bolesława Szczodrego) Płock. Władysław Herman zmarł 4 czerwca 1102 roku. Został pochowany w płockiej katedrze.

Problemy z zajściem w ciążę drugiej żony Władysława Hermana (Judyty z rodu Przemyślidów) to jeden z głównych motywów kroniki Galla Anonima. Dawniej uważano, że romański kościół w Inowłodzu został wybudowany z fundacji księcia Władysława w podzięce za poczęcie jego syna Bolesława. Obecnie wiadomo jednak, że świątynia została wybudowana dopiero za panowania Krzywoustego.

Czytaj też:
Od banity do królewskiego wychowawcyCzytaj też:
Między tronem a ołtarzem. Rację miał król czy biskup?Czytaj też:
QUIZ: Bezwolne marionetki czy aktywne władczynie? Kilka pytań o polskie królowe