Latem 1945 roku klęska Japonii była przesądzona. Japońska marynarka wojenna i lotnictwo zostały zniszczone. Aliancka blokada morska Japonii i intensywne bombardowania japońskich miast spowodowały spustoszenie w kraju i jego gospodarki. Pod koniec czerwca Amerykanie zdobyli Okinawę, japońską wyspę, z której alianci mogli rozpocząć inwazję na główne japońskie wyspy macierzyste. Amerykański generał Douglas MacArthur miał dowodzić inwazją, która została określona kryptonimem „Operacja Olimpijska” i wyznaczona na listopad 1945 roku.
Inwazja na Japonię miała być – tak przynajmniej przeczuwano – najkrwawszym atakiem morskim wszechczasów, prawdopodobnie dziesięciokrotnie droższym niż inwazja na Normandię pod względem strat ludzkich. 16 lipca pojawiła się jednak nowa opcja, która mogła zakończyć wojnę szybciej, niż w listopadzie lub grudniu 1945 roku (a może jeszcze później).
Stany Zjednoczone potajemnie zdetonowały wówczas pierwszą na świecie bombę atomową na pustyni w Nowym Meksyku. Dziesięć dni później alianci wydali Deklarację Poczdamską, żądając „bezwarunkowej kapitulacji wszystkich japońskich sił zbrojnych”. Niezastosowanie się do niej oznaczałoby „nieuniknione i całkowite zniszczenie japońskich sił zbrojnych i równie nieuniknione całkowite zniszczenie japońskich wysp”.
28 lipca japoński premier Kantaro Suzuki odpowiedział prasie, że jego rząd „nie zwraca uwagi” na ultimatum aliantów. Prezydent USA Harry S. Truman nakazał kontynuowanie działań wojennych. 6 sierpnia amerykański bombowiec B-29 Enola Gay zrzuciłbombę atomową na japońskie miasto Hiroszima, zabijając około 80 tysięcy ludzi i śmiertelnie raniąc tysiące innych.
Po ataku na Hiroszimę część japońskiego dowództwa opowiedziała się za przyjęciem Deklaracji Poczdamskiej, ale odmówiono podpisania „bezwarunkowej kapitulacji”. 8 sierpnia sytuacja Japonii uległa jeszcze pogorszeniu, kiedy Związek Sowiecki wypowiedział jej wojnę i wkroczył zbrojnie do Mandżurii. Następnego dnia Amerykanie zrzucili na Nagasaki bombę atomową.
Jeszcze tego samego dnia w nocy, japoński cesarz Hirohito zwołał najwyższą radę wojenną. Po długiej, emocjonalnej dyskusji poparł propozycję premiera Suzuki, w której Japonia zaakceptowałaby Deklarację Poczdamską „przy założeniu, że wspomniana Deklaracja nie podważa żadnego żądania, które narusza prerogatywy Jego Królewskiej Mości jako suwerennego władcy”. Rada zgodziła się z decyzją Hirohito i 10 sierpnia wiadomość ta została przekazana Stanom Zjednoczonym.
12 sierpnia Stany Zjednoczone odpowiedziały, że „władza cesarza i rządu japońskiego do rządzenia państwem podlega Naczelnemu Dowódcy Mocarstw Sprzymierzonych”. W Japonii to oświadczenie się nie spodobało, lecz cesarz, po dwóch dniach debaty, stwierdził, że nie można bez końca analizować każdego słowa i zdecydował, że podpisanie pokoju jest ważniejsze od dalszych zniszczeń. Polecił japońskiemu rządowi przygotować tekst akceptujący kapitulację.
Nie wszystkim jednak podobała się ta decyzja. Rankiem 15 sierpnia przeprowadzono próbę zamachu stanu, któremu przewodził Kenji Hatanaka. Jego ludzie zajęli pałac cesarski i spalili siedzibę premiera Suzuki, lecz wkrótce zostali schwytani. W południe tego samego dnia cesarz Hirohito po raz pierwszy wystąpił w ogólnokrajowym radiu, aby ogłosić kapitulację Japonii. Powiedział: „postanowiliśmy utorować drogę do wielkiego pokoju dla wszystkich przyszłych pokoleń, znosząc to, co nie do zniesienia”. Stany Zjednoczone natychmiast zaakceptowały kapitulację Japonii.
Prezydent Truman mianował MacArthura szefem alianckiej okupacji Japonii jako Naczelnego Dowódcy Sił Sprzymierzonych. Na miejsce formalnej kapitulacji Japonii, Truman wybrał USS Missouri, pancernik, który brał udział w wielu akcjach na Pacyfiku i został nazwany na cześć ojczystego stanu Trumana. MacArthur, który miał przewodniczyć „ceremonii” kapitulacji wyznaczył ją na 2 września, aby dać czas na przybycie przedstawicieli wszystkich głównych mocarstw alianckich.
W niedzielę 2 września 1945 roku ponad 250 alianckich okrętów wojennych zakotwiczyło w Zatoce Tokijskiej. Nad pokładem „Missouri” powiewały flagi Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Związku Sowieckiego i Chin. Tuż po godzinie 9 rano czasu tokijskiego w imieniu rządu japońskiego bezwarunkową kapitulację Japonii podpisał minister spraw zagranicznych Mamoru Shigemitsu. Wielu Japończyków płakało, gdy dowódcy podpisywali się pod aktem kapitulacji.
Po złożeniu podpisów, MacArthur oświadczył: „Moją szczerą nadzieją i całej ludzkości jest to, że z krwi i rzezi przeszłości wyłoni się lepszy świat”. II wojna światowa zakończyła się. Była to najbardziej najbardziej niszczycielska wojna w historii ludzkości.
Czytaj też:
Hiroszima i Nagasaki – czy bomby atomowe były konieczne?Czytaj też:
Wyścig zbrojeń – od pancerników do rakiet balistycznychCzytaj też:
Piekło gorsze niż w Hiroszimie i Nagasaki. Najstraszniejszy nalot w historii