Prof. Cenckiewicz, Dyrektor Wojskowego Biura Historycznego i członek Kolegium IPN, przybliżył w Centrum Pieniądza NBP kulisy dotyczące afery FOZZ, określanej mianem matki wszystkich afer III RP, a także afery założycielskiej. Historyk od wielu lat zajmuje się tą sprawą. Poruszył ją w książce „Długie ramię Moskwy”, pracuje też na następną pozycją w zakresie FOZZ.
Cenckiewicz o FOZZ
W wystąpieniu oraz sesji pytań pojawił się wątek George’a Sorosa. Prof. Cenckiewicz przyznał, że postać miliardera również pojawia się w dokumentach, z którymi pracował, badając sprawę.
W części wstępnej prelekcji historyk mówił o materiałach, jakimi dysponuje IPN i Archiwum Akt Nowych w sprawie FOZZ. – W Archiwum Akt Nowych jest potężny zespół materiałów. Mamy tam akta osobowe wszystkich osób zatrudnionych w FOZZ, od dyrektorów po sprzątaczki. Mamy korespondencje, dokumentację Rady Nadzorczej, aczkolwiek ona bardzo mało po sobie zostawiła poza lakonicznymi protokołami. Jest to potężny, zresztą wielojęzyczny zbiór. Jest tam m.in. korespondencja z Międzynarodowym Funduszem Walutowym, ale również z Jeffreyem Sachsem, zanim został on doradcą polskiego rządu i z samym Georgem Sorosem, który jak się wydaje po części wpadł na pomysł powołania celowej instytucji, takiej jak FOZZ i zaoferował swoją pomoc – powiedział Cenckiewicz.
Soros proponował Sachsa już w 1988
W sesji pytań naukowiec rozwinął wątek Sorosa. – Struktura zadłużenia zagranicznego PRL, przejęta przez wolną Polskę, w jakimś sensie politycznie determinowała relacje polski z zachodem. Zadłużenie w roku 89 wynosiło 42 miliardy dolarów. – przypomniał historyk, dodając, że ponad 40 mld stanowiły zobowiązania wobec Zachodu.
– Mówiąc językiem służb, była to bardzo ciekawa dla zachodu sytuacja operacyjna. Ponieważ Polska odzyskuje niepodległość, ale jest trzymana za gardło poprzez zadłużenie, które w przeszłości zaciągnęli komuniści. Nikt w Polsce nie wówczas mówi o tym, że Polska nie będzie tego zadłużenia spłacać, bo buduje wolny kraj i zrywa z prawną kontynuacją. Zaczynają się negocjacje dotyczące redukcji zadłużenia i rzeczywiście dają one spory oddech. Niemniej jednak stworzyło to też sytuację, w której ludzie proponujący Żemkowi i Ministerstwu Finansów w okresie PRL pewien model redukcji długów, stali się po przełomie czerwca 89 roku formalnymi doradcami, czy autorami jak wtedy mówiono reformy gospodarczej w Polsce – powiedział naukowiec.
– W dokumencie, który znalazłem w Archiwum Akt Nowych, Soros proponuje od razu w roku 1988 Sachsa na doradcę. Zanim jeszcze nastąpił czerwcowy przełom – zaznaczył.
Prof. Cenckiewicz wskazał, że jest to sprawa wymagająca dalszych, pogłębionych badań, które są możliwe na podstawie materiałów będących w dyspozycji IPN i Archiwum Akt Nowych.
Czytaj też:
Firma powiązana z Sorosem kupi udziały w "Rzeczpospolitej"Czytaj też:
"Posługiwał się wobec mnie insynuacjami". Oświadczenie Cenckiewicza ws. wyroku przeciwko Wałęsie