Zimowe Igrzyska Olimpijskie to impreza mająca stosunkowo krótką historię. Idea Igrzysk w ogóle narodziła się w starożytnej Grecji w VIII wieku p.n.e. Nowożytne Igrzyska Olimpijskie to pomysł barona Pierre de Coubertain’a, który założył Międzynarodowy Komitet Olimpijski (MKOl) w roku 1894. Początkowo na Igrzyskach pojawiały się jedynie sporty „letnie” – nawiązujące do starożytnych Igrzysk. Pomysł organizacji odrębnych zawodów poświęconych sportom zimowym narodził się później. Za pierwsze Zimowe Igrzyska Olimpijskie uznaje się Igrzyska zorganizowane w roku 1924 we francuskim Chamonix.
Pierwsze zimowe Igrzyska
Pierwsze Zimowe Igrzyska Olimpijskie odbywały się w latach 1924-1936. Zawody nie odbyły się – z powodu II wojny światowej – w roku 1940 i 1944. Wznowiono je w roku 1948. Do 1992 roku, zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami, letnie i zimowe Igrzyska odbywały się w tym samym roku. W 1986 roku podjęto jednak decyzję, aby kolejne zawody rozgrywane były w oddzielnych czteroletnich cyklach, naprzemiennie. Kolejne Zimowe Igrzyska, po tych z 1992 roku, odbyły się w związku z tym, już dwa lata później w 1994 roku.
Pierwotnie pierwszych dziewięć dyscyplin sportowych rozgrywanych na Igrzyskach były to: bobsleje, curling, hokej na lodzie, patrol wojskowy (poprzednik późniejszego biathlonu), narciarstwo biegowe, kombinacja norweska, skoki narciarskie, łyżwiarstwo figurowe i łyżwiarstwo szybkie.
Od 1924 roku Igrzyska Zimowe mocno ewoluowały. Kolejne sporty i dyscypliny dołączane są do programu zawodów. Są to m.in. narciarstwo alpejskie, saneczkarstwo, łyżwiarstwo szybkie, snowboard.
Historia Zimowych Igrzysk
Poprzednik Zimowych Igrzysk, Igrzyska Nordyckie, których pomysłodawcą był Victor Gustaf Back, zostały rozegrane po raz pierwszy w Sztokholmie w roku 1901 i odbywały się jeszcze w 1903 i 1905 roku, a później co cztery lata do 1926 roku.
U progu XX wieku zaczęły pojawiać się także pomysły włączenia kilku dyscyplin zimowych do letnich Igrzysk, ale nie spotkało się to ze szczególnym zainteresowaniem osób, które chciały chronić integralność i tradycje zawodów. W 1924 roku MKOl podjął jednak decyzję, aby organizator Igrzysk w roku 1924, czyli Chamonix, zorganizował „Międzynarodowy Tydzień Sportów Zimowych”.
To wydarzenie okazało się wielkim sukcesem. W konkurencjach zimowych wzięło udział 250 sportowców z 16 krajów. W związku z tym, rok później MKOl postanowił organizować zupełnie odrębną imprezę zimową, jako Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Odbyły się one w Sankt Moritz (Szwajcaria) w 1928 roku.
II wojna światowa przerwała rozgrywanie Igrzysk. W 1948 roku zimowe święto sportu odbyło się ponownie w Sankt Moritz. Wybór padł na Szwajcarię, gdyż infrastruktura sprzed 20 lat wciąż nadawała się do użytku, a Szwajcaria, neutralna podczas wojny, nie została zniszczona. W 1948 roku w Igrzyskach nie brali udział sportowcy z Niemiec i Japonii, gdyż nie zostali zaproszeni.
Pomimo odwiecznej tradycji utrzymania pokoju podczas trwania Igrzysk, stały się one także okazją do manifestacji politycznych, zwłaszcza w okresie zimnej wojny i szczególnie pomiędzy Związkiem Sowieckiem a Stanami Zjednoczonymi. Sowieci zaczęli wysyłać na Igrzyska zawodowych sportowców, którzy jednak oficjalnie zatrudnieni byli np. jako żołnierze lub pracownicy fabryk. W rzeczywistości uprawiali sport na „pełen etat”, przez co często sportowcom z innych krajów (oficjalnie amatorom) trudno było konkurować z nimi w różnych konkurencjach.
Ciekawostki związane z Zimowymi Igrzyskami Olimpijskimi
- Eddie Eagan z USA, który był mistrzem olimpijskim w boksie z 1920 roku, zdobył złoty medal w bobslejach mężczyzn w roku 1928.
- Igrzyska w Lake Placid w roku 1932 były pierwszymi, które odbyły się poza Europą.
- Pierwsze zawody transmitowane przez telewizję odbyły się w 1956 roku w Cortina d'Ampezzo (Włochy). Transmisje znacząco zwiększyły popularność Zimowych Igrzysk. Pierwsze Igrzyska transmitowane w kolorze odbyły się w Grenoble w 1968 roku.
- Pierwsza wioska olimpijska została wybudowana w czasie Igrzysk w Squaw Valley w 1960 roku.
- Także w Squaw Valley po raz pierwszy użyto komputera do zestawienia wyników.
- Na Igrzyskach w Innsbrucku (1964) zabrakło śniegu, wobec czego armia austriacka została zaangażowana do transportu śniegu i lodu.
- Pierwsze Igrzyska w Azji odbyły się w Sapporo (Japonia) 1972 roku. Kanada zbojkotowała konkurencję hokeja na lodzie w proteście przeciwko niemożności udziału w Igrzyskach sportowców profesjonalnych, zarzucając jednocześnie ZSRS, że wysyła na Igrzyska zawodowców.
- Amerykański łyżwiarz szybki Eric Heiden ustanowił rekord olimpijski lub światowy w każdej z pięciu konkurencji, w których brał udział, zdobywając łącznie pięć indywidualnych złotych medali.
- W 1988 roku w Calgary zawody w w łyżwiarstwie szybkim po raz pierwszy odbyły się pod dachem.
- Zimowe Igrzyska Olimpijskie w roku 1994, które odbyły się w Lillehammer w Norwegii, były pierwszymi Igrzyskami Zimowymi, które odbyły się w innym roku niż Igrzyska Letnie.
- Na Igrzyskach w Vancouver (2010) rosyjscy sportowcy osiągnęli najsłabsze wyniki od chwili, kiedy Rosja (ZSRS) zaczęły brać udział w Igrzyskach. Po ich zakończeniu prezydent Dmitrij Miedwiediew wezwał do rezygnacji wiele osób świata sportowego w Rosji. Uważa się, że słabe wyniki z Vancouver były przyczyną wzmocnienia, już wcześniej istniejącego, programu dopingowego w Rosji.
- Igrzyska w Soczi w Rosji (2014) były najdroższymi, jakie do tamtej pory zorganizowano. Koszt ich organizacji wynosił 51 miliardów dolarów.
- Śledztwo zlecone przez Światową Agencję Antydopingową wykazało, że sponsorowany przez państwo program dopingowy działał w Rosji „przynajmniej od końca 2011 do 2015 roku”. W 2017 roku MKOl ogłosił, że sportowcy z Rosji nie mogą brać udział w Igrzyskach pod własną flagą.
- Pekin, gdzie odbywają się Igrzyska Zimowe w roku 2022, jest pierwszym miastem, w którym odbyły się zarówno Letnie, jak i Zimowe Igrzyska Olimpijskie.
- Igrzyska w roku 2026 odbędą się w Mediolanie - Cortina d'Ampezzo we Włoszech.