Byliśmy (jesteśmy?) dumni, gdy po wiktorii wiedeńskiej nazwano nas przedmurzem chrześcijaństwa (antemurale christianitatis), a Jana III Sobieskiego obrońcą wiary (fidei defensor). Co prawda, od połowy XIII w. przez pół tysiąclecia odpieraliśmy łupieżcze najazdy Tatarów ze Złotej Ordy, a potem z Krymu i ze stepów nadczarnomorskich, ale podboje przez Turków osmańskich udaremniliśmy trzykrotnie dopiero w XVII w. (w latach 1621, 1673 i 1683). Znacznie wcześniej od nas walczyli z nimi Węgrzy, Serbowie i inni chrześcijanie z Bałkanów i Grecji. Na wyspach i wybrzeżach Morza Śródziemnego opierali się im Wenecjanie i Genueńczycy, a najdzielniej stawali bracia rycerze z zakonu szpitalników pw. św. Jana Chrzciciela.

Właśnie zaczynamy tryptyk chwały oręża joannitów – tego przedmurza chrześcijaństwa opartego na twierdzach i okrętach. Przedstawimy: obronę Rodos (1480), zdobycie Rodos przez Turków (1522), obronę Malty (1565) i współudział w pokonaniu floty osmańskiej pod Lepanto (1571) w ramach Ligi Świętej. To w tamtej epoce zakon otrzymał od papieża znaną obecnie oficjalną nazwę: Suwerenny Rycerski Zakon Szpitalników Świętego Jana, z Jerozolimy, z Rodos i z Malty.

Twierdze i galery

Joannici wywodzili się z bractwa szpitalnego powołanego w Amalfi (południowa Kampania) w XI w. i sprowadzonego przez zwycięskich krzyżowców do Królestwa Jerozolimskiego dla zapewnienia opieki i ochrony pielgrzymom wędrującym do Ziemi Świętej. Już w 1113 r. papież Paschalis II oficjalnie uznał ich zakon, do którego przyjmowano szlachetnie urodzonych rycerzy wszystkich nacji. Podobnie czynili templariusze – w przeciwieństwie do wyłącznie teutońskiego zakonu Krzyżaków. Joannici dzielili się na osiem grup narodowo-językowych, zwanych langua: z Prowansji, Owernii, Francji, Anglii, Włoch, Niemiec, Aragonii i Kastylii. Grupy te podczas oblężeń tworzyły osobne oddziały, które współzawodniczyły między sobą męstwem i sprawnością bojową. W zakonie dominował język francuski, a wielkimi mistrzami obierano też przeważnie Francuzów.