Losy byłego wicedyrektora niesławnego Departamentu X po jego ucieczce z Polski bardzo długo były owiane tajemnicą i stały się przedmiotem licznych spekulacji. Jedni mówili, że zginął w wypadku samochodowym pod koniec lat 60., inni z kolei przesuwali jego śmierć na lata 1975 lub 1985, a jako przyczynę zgonu podawali atak serca. Tę ostatnią datę przyjął historyk prof. Andrzej Paczkowski w książce „Trzy twarze Józefa Światły”, powołując się na informacje z trzech, jego zdaniem wiarygodnych, źródeł, m.in. dr. Włodzimierza Rozenbauma. Okazało się jednak, że wiadomość ta była błędna. Na początku 2010 r. prokurator Ewa Koj, naczelnik Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu z katowickiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej, otrzymała od amerykańskiego resortu sprawiedliwości lakoniczną informację, że Światło zmarł „na terenie Stanów Zjednoczonych 2 września 1994 r”..

Do tej pory nie zostało jednak ujawnione jego nowe nazwisko, nie mówiąc już o szczegółach jego życia w USA. Zdigitalizowane dokumenty z internetowych archiwów FamilySearch i Ancestry.com pozwalają w końcu uzupełnić tę lukę.

Od Fleischfarba do Światły

Izaak Fleischfarb, bo tak brzmiało prawdziwe nazwisko Światły, przyszedł na świat 1 stycznia 1915 r. w Medyniu (ok. 50 km na wschód od Tarnopola) jako syn magazyniera Gabriela Fleischfarba (Flajszwarba) i Rebeki Racheli Wieseltur (Wiselthur, Wieselthier, Wiezelthür). Ojciec Światły pochodził ze Zbaraża, matka zaś urodziła się w Kozłowie koło Tarnopola. Obydwoje umarli w czasie drugiej wojny światowej – Gabriel Fleischfarb zmarł 6 marca 1940 r. w Prądniku Białym, a jego żona zginęła w obozie koncentracyjnym w Bełżcu w 1942 r. Z pięciorga rodzeństwa Józefa Światły dorosłości dożyły cztery siostry: Maria Memel, która została prokuratorem, Rachela Róża, żona Eugeniusza Dornfesta, Cyla, żona Jakuba Perlmana, oraz Sara Sarna (później Krystyna), redaktorka „Po Prostu”, a następnie „Sztandaru Młodych”.

Już jako kilkunastolatek Izaak Fleischfarb zaangażował się w działalność polityczną, najpierw jako członek organizacji syjonistycznej Gordonia, następnie udzielał się w Komunistycznym Związku Młodzieży Polski i związkach zawodowych. Brał udział w kampanii wrześniowej jako żołnierz 13. Kresowej Dywizji Piechoty, lecz po bitwie pod Cieszanowem 20 września 1939 r. dostał się do niewoli niemieckiej. Udało mu się jednak uciec i przedostać do Krakowa, gdzie przebywała jego żona Fryda Zollman, którą poślubił w 1936 r. Namawiał ją, aby wraz z nim wyjechała na tereny okupowane przez Sowietów, lecz ona wolała pozostać w Generalnym Gubernatorstwie. 10 września 1944 r. trafiła do obozu koncentracyjnego w Stutthofie, a stamtąd do Auschwitz, gdzie zapewne została zamordowana przez Niemców.