Korzenie Nocy Kupały sięgają odległych czasów przedchrześcijańskich i mocno. Święto to łączyło się z kultem natury, płodności, ognia i wody. Dla Słowian był to wyczekiwany moment, kiedy radośnie świętowano, celebrując życie, miłość i urodzaj.

Znaczenie

Nazwa „Kupała” być może wywodzi się od prasłowiańskiego słowa „kump” oznaczającego wspólnotę, co dobrze oddawałoby charakter zbiorowych obchodów tego święta. Inna teoria wskazuje na inny źródłosłów. Kupała to być może też pogańskie bóstwo, patron miłości i płodności. W czasach chrześcijańskich Noc Kupały starano się „zasymilować” z kalendarzem chrześcijańskim, wprowadzając w tym czasie wigilię św. Jana Chrzciciela (24 czerwca). Stąd też do dzisiaj często można spotkać się z nazwą Noc Świętojańska.

Noc Kupały miała wyraźnie agrarny i miłosny charakter. Centralną rolę odgrywały ogień i woda, czyli żywioły uznawane za symbol oczyszczenia i odnowy. W czasie święta rozpalano ogniska na wzgórzach, przy rzekach i jeziorach. Skoki przez ogień symbolizowały ochronę przed chorobami i złem. Zakochani trzymali się za ręce – jeśli udało im się przeskoczyć płomienie bez puszczania dłoni, wróżyło to trwałą miłość.

Ważnym elementem były też kąpiele w rzekach i jeziorach, zwłaszcza o północy. Woda, podobnie jak ogień, miała podobno w tę noc wyjątkową moc leczniczą. Blisko wody odprawiano różne wróżby i rytuały.

Kwiat paproci

W Noc Kupały dziewczęta plotły wianki z ziół i polnych kwiatów, a następnie puszczały je na wodę, wkładając do wianków świeczkę. Chłopcy wypatrywali tych wianków. Jeśli któryś z nich go wyłowił, wróżyło to miłość, a czasem i szybkie zaręczyny.

Najbardziej tajemniczym zwyczajem podczas Sobótki była nocna wyprawa po legendarny kwiat paproci, czyli roślinę, która miała zakwitać tylko raz w roku, dokładnie w tę noc. Znalezienie go miało zapewniać bogactwo i mądrość. Choć paprocie nie kwitną, określenie „kwiat paproci” wciąż symbolizuje coś wyjątkowego i nieuchwytnego.

Słowianie wierzyli ponadto, że zioła zbierane w Noc Kupały mają wyjątkową moc. Zbierano wtedy m.in. piołun, bylicę, dziurawiec, dziewannę i szałwię. Suszono je, wieszano w domach, dodawano do kąpieli lub naparów.

Noc Kupały była świętem wspólnoty, brali w nim udział wszyscy. Wspólne ogniska, pieśni, tańce i wróżby integrowały społeczność, a dla młodych była też okazją do nawiązywania nowych relacji — czasem tych na całe życie.

Czytaj też:
Piastowie byli Szkotami? Nowe ustalenia naukowcówCzytaj też:
Poganin, święty, wojownik? Pierwszy z władców - kim naprawdę był Mieszko I?Czytaj też:
Tajemniczy sztylet sprzed 2500 lat na wybrzeżu Bałtyku