Wielu artystów współodczuwało niewolę i przeżywało aktualne wydarzenia w sposób podobny do Marszałka. To właśnie ich prace składają się na wystawę w MNK. Opowieść o polskich tradycjach walki o niepodległość, które leżały u podstaw zrywu legionowego i restytucji państwa w roku 1918, ilustrują nie tylko obrazy, grafiki i rzeźby znamienitych twórców, ale także mundury, mapy, broń, odznaczenia i medale, wybrane przez kustosza Piotra Wilkosza. Razem to ponad 750 obiektów. Całości dopełniają archiwalne fotografie.

Wystawa została podzielona na dziewięć części o tytułach zaczerpniętych w większości z pism Józefa Piłsudskiego: „Niewola”, „Pod czerwonym sztandarem”, „Polityka walki czynnej”, „Mary Ojczyzny”, „Legiony Polskie”, „Koniec epopei legionowej”, „Polonia devastata”„Granice w ogniu” i „Polonia Restituta”.

Sercem ekspozycji są „Mary Ojczyzny” (parafraza cytatu z „Beniowskiego”) – część poświęcona wyobrażeniom Rzeczypospolitej w malarstwie, rzeźbie i innych dziedzinach sztuki. Tu właśnie zobaczymy obrazy Jacka Malczewskiego (m.in. „Polonia”, „Artysta i Muza”, „Natchnienie Malarza”), Leona Wyczółkowskiego („Sarkofag królowej Jadwigi”), „Wizję” Witolda Pruszkowskiego i słynną rzeźbę „Pochód na Wawel” Wacława Szymanowskiego. Wystawę zamyka dział o nazwie „Polonia Restituta”, prezentujący dzieła symbolicznie odnoszące się do odzyskanej niepodległości, jak mało znana, pochodząca z kolekcji prywatnej „Corona imperialis” Jacka Malczewskiego, przejmujący „Autoportret na tle morza” Leona Wyczółkowskiego” i portret Józefa Piłsudskiego jako Marszałka pędzla Kazimierza Markiewicza.

Jacek Malczewski, Witold Pruszkowski, Juliusz i Wojciech Kossakowie, Artur Grottger – prace m.in. tych artystów można oglądać na otwartej 30 października 2018 w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w Krakowie wystawie „Niepodległość. Wokół myśli historycznej Józefa Piłsudskiego”. Od innych ekspozycji o tematyce niepodległościowej różni się ona związkiem z postacią Józefa Piłsudskiego – twórcy Legionów, architekta niepodległości, ale także publicysty, wnikliwego analityka historii Polski, stratega. Jego dorobek, wydany w 10 tomach „Pism zbiorowych”, obejmuje artykuły prasowe, opracowania historyczne, przemówienia, wykłady, rozkazy i wywiady. –Samodzielną i nowatorską koncepcję scenariusza wystawy oraz katalogu przygotowała pani Wacława Milewska, kustosz Muzeum Narodowego w Krakowie, uznana autorka wielu książek i publikacji poświęconych między innymi takim tematom, jak zagadnienia wolności czy wpływu poezji, szczególnie mistyki Juliusza Słowackiego, na sztukę polską XIX i XX wieku – mówi dr hab. Andrzej Betlej, Dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie.

Najważniejszą ideą, powracającą w pismach Józefa Piłsudskiego w różnych kontekstach, jest niepodległość Ojczyzny – tłumaczy kurator Wacława Milewska. – Przed jej odzyskaniem przyszły Marszałek dobitnie obrazuje ograniczenia, represje, cierpienia fizyczne i duchowe, którym poddawany jest naród pozbawiony niezależności. Po roku 1921 uświadamia, jak łatwo można tę niezależność utracić.

Oprac. (MB)