„Dawid” jest, obok „Piety”, najbardziej znanym rzeźbiarskim dziełem renesansowego mistrza Michała Anioła. Rzeźba uważana jest za jedno ze szczytowych osiągnięć sztuki renesansowej. Obecnie stanowi jedną z największych atrakcji turystycznych Florencji i symbol tego miasta. Mało kto jednak zna lepiej historię słynnej rzeźby.

„Dawid” - jak powstało sztandarowe dzieło Michała Anioła?

Przymiarki do powstania „Dawida” trwały blisko ćwierć wieku. Plany stworzenia posągu tej biblijnej postaci narodziły się we Florencji już w latach 60. XIV w. Miała to być jedna z wielu rzeźb postaci z Pisma Świętego, które zdobić miały florencką katedrę. Specjalnie na ten cel sprowadzono z kamieniołomów w Carrarze ogromny blok marmuru. Dzieła podjął najpierw Agostino di Duccio – udało mu się zarysować kształt nóg i korpusu, prace kontynuował Antonio Rossellino, jednakże szybko się poddał. Pomysł zarzucono. A blok marmuru z zarysowaną postacią leżał w trawie….

Do pomysłu – w zmodyfikowanej wersji – powrócono w 1501 r. Tym razem rajcy miejscy, chcąc uczcić wyzwolenie Florencji spod panowania Francuzów, zdecydowali się zamówić dwa ogromne posągi: Herkulesa i Dawida, które miały stanąć przy katedrze. Zlecenie na posąg Dawida otrzymał 26-letni wówczas Michał Anioł, który najpierw przedstawił radzie miejskiej woskowy model posągu. Pomysł został zaakceptowany, a następnie podpisano kontrakt (zlecenie na rzeźbę Herkulesa otrzymał zaś Baccio Bandinelli). Michał Anioł nie chciał pracować na nowym bloku marmuru – zdecydował się wykorzystać już istniejący zarys postaci sprzed 25 lat. Na jego widok miał powiedzieć: „Widzę rzeźbę, teraz muszę tylko odrzucić to, co zbędne”.

Prace nad dziełem rozpoczęły się dokładnie 13 września 1501 r., a zostały zakończone w 1504 r.

Przekazywaną od lat anegdotą, związaną z pracami na „Dawidem”, jest historia, jak w styczniu 1504 r. Michała Anioła odwiedził jego znajomy urzędnik (gonfalonier) Piero Soderini, który zarzucił, że jego rzeźba ma krzywy nos. Rzeźbiarz nie zastanawiając się długo, wziął do jednej ręki dłuto, do drugiej nieco pyłu marmurowego, po czym udając, że poprawia nos Dawida, zapytał po chwili czy efekt jest już zadowalający. Soderini miał pochwalić „poprawki”, twierdząc, że teraz twarz posągu „ma więcej życia”.

Niełatwy transport

Po ukończeniu prac okazało się, że transport ważącej przeszło 6 ton i liczącej ponad 5 metrów rzeźby do niszy ściany katedry może zakończyć się katastrofą. Szukano innej lokalizacji – w tym celu powołano specjalną komisję, (zasiadł w niej m.in. sam Leonardo da Vinci), która zdecydowała, że „Dawid” stanie na Piazza della Signoria we Florencji. Co ciekawe, podczas transportu i montażu rzeźby, niektórzy obrzucali ją kamieniami, najprawdopodobniej zbulwersowani nagością postaci. Aby zapobiec dalszym incydentom, genitalia Dawida okryto pozłacanymi liśćmi.

To, co odróżnia dzieło Michała Anioła, od innych renesansowych ujęć Dawida, to sposób przedstawienia postaci. Inni rzeźbiarze, tak jak np. Donatello odwoływali się do biblijnego epizodu, w którym Dawid po śmierci Goliata odcina mu mieczem głowę. Prezentowali go zatem już po walce, jako postać statyczną - stojącą, z głową Goliata pod stopami. Michał Anioł podszedł do tematu zupełnie inaczej – zaprezentował Dawida przed walką, skupionego, pełnego napięcia. Ciało Dawida jest lekko skręcone, ciężar ciała przeniesiony na jedną nogę. Taki sposób upozowania zwany kontrapostem jest nawiązaniem do sztuki starożytnych Greków. Na uwagę zwracają nie tylko emocje postaci, ale również doskonale oddane szczegóły anatomiczne: napięte naczynia krwionośne i mięśnie. W tym miejscu warto nadmienić, że artysta anatomii „uczył się” uczestnicząc potajemnie w sekcjach zwłok.

Obecnie „Dawid” znajduje się w Galleria dell’Accademia we Florencji (od 1873 roku). Przed Palazzo Vecchio we Florencji można podziwiać replikę rzeźby (postawioną w 1910 roku).

Czytaj też:
Michał Anioł Buonarroti – ponury perfekcjonista. W każdym caluCzytaj też:
Jan Vermeer. Mąż, ojciec, karczmarz i... geniusz. Mistrz zapomniany na 200 latCzytaj też:
Statua Wolności. Skąd wziął się symbol Ameryki?