PIOTR WŁOCZYK: Według dość powszechnej opinii krzyżowcy byli krwiożerczymi fanatykami, którzy napadli na Bogu ducha winnych muzułmanów...

MICHAEL HAAG: Po pierwsze, większość mieszkańców tamtych ziem stanowili wówczas chrześcijanie, choć ciężko w to uwierzyć z dzisiejszej perspektywy. Krucjaty były więc przeprowadzone w obronie chrześcijaństwa. Po odbiciu z rąk muzułmanów Ziemi Świętej udało się krzyżowcom stworzyć społeczeństwo – jak na tamte czasy – dosyć otwarte. Muzułmanie generalnie mogli żyć w spokoju obok chrześcijan.

Obawiam się, że nie jest to zbyt popularny pogląd wśród dzisiejszych zachodnich intelektualistów.

To prawda. Wiem, że dziś krucjaty mają fatalną prasę, ale uważam, że zniknięcie państw krzyżowców było prawdziwą tragedią.

Zdaje się, że właśnie przekroczyliśmy granice poprawności politycznej.

Fakty są jednak takie, że Frankowie [tak muzułmanie określali Europejczyków w Ziemi Świętej – przyp. red.] rozwijali tamte tereny i pod ich rządami sytuacja w Outremer (Zamorzu, jak nazywano wówczas tereny odbite przez krzyżowców) dosyć szybko uległa stabilizacji. Pielgrzymi i rolnicy byli w Królestwie Jerozolimskim nieomal tak samo bezpieczni jak w Europie. Frankowie zapewnili Palestynie pokój i rozkwit przez większość XII w. Był to olbrzymi kontrast w porównaniu z poprzednim stuleciem, gdy terenami tymi rządzili muzułmanie.

Pod koniec istnienia Outremer, w miarę, jak Turcy zdobywali kolejne miasta, ludność frankijska była skazywana na potworne cierpienia. Turcy najczęściej zabijali mężczyzn, a pozostałych członków ich rodzin brali w niewolę. Kobiety, dziewczęta i chłopcy byli potem tysiącami sprzedawani na targach niewolników w Aleppo i w Damaszku. Po upadku Akki (1291) muzułmanie przeorali Outremer, niszcząc chrześcijaństwo, by Zachód już nigdy tam nie wrócił...

Porozmawiajmy o temacie, który w kontekście krzyżowców bodaj najbardziej obrósł legendami – o templariuszach. Jak wyglądała Wielkanoc 1119 r. w Ziemi Świętej?

To był bardzo smutny czas dla tamtejszych chrześcijan. Królestwem Jerozolimskim wstrząsnął wówczas potworny mord. Grupa 700 pielgrzymów – mężczyzn i kobiet – wyruszyła z Jerozolimy w kierunku rzeki Jordan. Ci bezbronni ludzie natknęli się na wojska Fatymidów z Askalonu... Trzystu pielgrzymów zostało wymordowanych, wielu zostało wziętych do niewoli. Ten mord przelał czarę goryczy. Król Baldwin II postanowił stworzyć „żandarmerię”, która ochraniałaby pielgrzymów.