• Anna SzczepańskaAutor:Anna Szczepańska

Imperium Rhodesa

Dodano: 
Karykatura Cecila Rhodesa wykonana po ogłoszeniu planów budowy linii telegraficznej i kolejowej z Kapsztadu do Kairu
Karykatura Cecila Rhodesa wykonana po ogłoszeniu planów budowy linii telegraficznej i kolejowej z Kapsztadu do Kairu Źródło: Wikimedia Commons
Linię kolejową od Kairu do Kapsztadu, spinającą brytyjskie posiadłości w Afryce, miał zbudować polityk, wizjoner, a w końcu jeden z najbogatszych ludzi na świecie – Cecil Rhodes. Na jego cześć dzisiejsze tereny Zambii i Zimbabwe nazwano Rodezją.

Pomnik Cecila Rhodesa został usunięty sprzed gmachu Uniwersytetu Kapsztadzkiego w 2015 r. Obalaniu monumentu towarzyszyły wiwaty, śpiewy i radosne okrzyki. Tak czarni mieszkańcy Kapsztadu świętowali upadek symbolu zniewolenia, rasizmu i imperialnej polityki białego człowieka. Pomnik usuwano z terenu, który Rhodes przekazał na rozbudowę uniwersytetu. Pięć lat później podobną decyzję podjął Uniwersytet Oksfordzki, który usunął wizerunek Rhodesa z przestrzeni publicznej. Ironią w tym przypadku jest to, że to Cecil Rhodes ufundował stypendium, dzięki któremu tysiące młodych ludzi (także z kolonii) mogło studiować właśnie na Oksfordzie. Rhodes zasłynął powiedzeniem: „Urodzić się Anglikiem to jak wygrać pierwszą nagrodę na loterii życia”. To chyba dobrze oddaje jego charakter i przekonanie o dziejowej misji synów Albionu.

Pochodził z dość zamożnej rodziny i miał przed sobą wszelkie perspektywy na zrobienie wielkiej kariery. Choć początkowo mogło się wydawać, że wszelkie plany pokrzyżowały mu choroby. Zamiast w mury uczelni, w 1870 r. został wysłany do Południowej Afryki, gdzie miał podratować zdrowie. Siedemnastoletni Rhodes dołączył do brata nadzorującego plantację bawełny w Natalu. Interes nie szedł zbyt dobrze, toteż obaj postanowili przenieść się do Kolonii Przylądkowej w okolice Kimberley, gdzie rozpoczynała się właśnie „diamentowa gorączka”. Kolejne lata pokazały niezwykły upór Rhodesa. Życie dzielił pomiędzy kopalnie i studia na Oksfordzie, które ukończył w 1881 r. Zaczął snuć śmiałe wizje budowy imperialnej potęgi Wielkiej Brytanii. Opowiadał o monumentalnej inwestycji, którą miała być linia kolejowa od Kairu do Kapsztadu. Marzył o pogodzeniu Brytyjczyków i Burów, którzy żyliby pod wspólną, oczywiście brytyjską, flagą. Niektórzy byli tymi planami zafascynowani, inni uznawali go za szaleńca.

Oprócz marzeń Rhodes miał przede wszystkim talent do interesów. W latach 80. założył De Beers Mining Company. Dekadę później firma, wykupując mniejsze przedsiębiorstwa, odpowiadała za niemal 90 proc. światowego wydobycia diamentów.

Artykuł został opublikowany w 9/2023 wydaniu miesięcznika Historia Do Rzeczy.