Polski oficer i amazonki

W drugiej połowie sierpnia 1920 r. Wojsko Polskie rozpoczęło zwycięską kontrofensywę przeciw bolszewikom. Okazane wówczas bohaterstwo wielu żołnierzy i oficerów uhonorowano później Orderem Virtuti Militari. W licznych wypadkach niestety pośmiertnie, jak to dotyczyło jednego z poruczników 2. Syberyjskiego Pułku Piechoty, który „na czele 10-tej kompanii rzucając się do kontrataku pod wsiami Prusinowice [i] Szpice na płn. od Nasielska 17 VIII 1920 r., przerwał kilka linii nieprzyjacielskich, zagrażając poważnie całej kolumnie nieprzyjacielskiej, celnym ogniem zmusił ją do ucieczki, pędząc przeciwnika kilka wiorst, gdzie otoczony przeważającymi siłami przeciwnika bronił się bohatersko, będąc sam ranny – później ciężko ranny”.

Przewieziony do Szpitala Ujazdowskiego w Warszawie zmarł tam 23 września 1920 r. Tym dzielnym oficerem był jedyny syn Zygmunta Miłkowskiego – Józef, który niemal całe swoje 50-letnie życie spędził na emigracji we Francji (i w jej azjatyckich i afrykańskich koloniach), do ojczyzny zaś wrócił jako weteran Legii Cudzoziemskiej i armii francuskiej. Jedyny najprawdopodobniej oficer Wojska Polskiego, który w swoim życiorysie miał udział w walkach z afrykańskimi amazonkami.

Potomek Tomasza Teodora Jeża

Józef Miłkowski był jedynym synem Zygmunta, pisarza występującego pod pseudonimem Tomasz Teodor Jeż, którego twórczość, wówczas ceniona i popularna, została całkiem zapomniana. Ojciec naszego bohatera znacznie bardziej trwale zapisał się jako wybitny działacz emigracji niepodległościowej. Najpierw w dobie powstania styczniowego, w którym wziął udział jako organizator wyprawy, usiłującej przez Rumunię przedostać się do walczącej Polski, co niektórym jej uczestnikom się powiodło (choć nie samemu dowódcy). Największym jednak osiągnięciem Miłkowskiego ojca, które dało mu trwałe miejsce w narodowych dziejach, było założenie w 1887 r. Ligi Polskiej i autorstwo jednej z najważniejszych prac polskiej myśli politycznej w czasach porozbiorowych – „Rzecz o obronie czynnej i o skarbie narodowym”. Zaangażowany politycznie Miłkowski późno założył rodzinę, w wieku, który w tamtych czasach uchodził za bardzo dojrzały – kilka lat po czterdziestce. Józef był jego pierwszym dzieckiem i jedynym synem; w kolejnych latach Miłkowski doczekał się jeszcze pięciu córek.

Przyszły uczestnik walk z amazonkami spędził młodość w Genewie, gdzie uczył się w gimnazjum, a po maturze w 1888 r. zaczął studia na wydziale literatury miejscowego uniwersytetu. Niedługo to trwało. Awanturnicza żyłka i żądza przygód kazały mu w pierwszych dniach 1889 r. wstąpić do Legii Cudzoziemskiej, wskutek czego wkrótce znalazł się w odległych, egzotycznych rejonach świata.