Arkadiusz Karbowiak

Rozpoczęta 10 maja 1940 r. inwazja Wehrmachtu na kraje Europy Zachodniej zakończyła się klęską III Republiki. Jeszcze w czasie działań wojennych niektórzy francuscy politycy i wojskowi uznali, że należy podjąć negocjacje z Niemcami, by zminimalizować rozmiary nadchodzącej militarnej katastrofy. W tej grupie znajdował się m.in. marszałek Philippe Pétain, bohater pierwszej wojny, jeden z głównych architektów ówczesnego zwycięstwa. To właśnie jemu prezydent Albert Lebrun powierzył po rezygnacji premiera Paula Reynauda misję tworzenia rządu. Stojąc na jego czele, 17 czerwca 1940 r. sędziwy marszałek zwrócił się do Niemców z propozycją podjęcia rokowań w sprawie zawieszenia broni. Po dwóch dniach z Berlina nadeszła pozytywna odpowiedź, dzięki czemu już 22 czerwca 1940 r. gen. Charles Huntzinger podpisał w Compiègne akt rozejmowy.

Dążąc do porozumienia z Francuzami i proponując pokonanym honorowe warunki rozejmu, Hitler okazał się politykiem bardziej pragmatycznym niż Benito Mussolini, przeświadczony o konieczności przejęcia floty oraz okupowania całej Francji. Bez wątpienia rozumiał, że utrzymanie rządu francuskiego we Francji wpłynie na rozpad brytyjsko-francuskiego sojuszu, a pozostanie na swych stanowiskach pracowników administracji i policji zmniejszy wielkość niemieckich sił koniecznych do okupowania francuskiego terytorium. Tym bardziej że pod niemieckim zarządem wojskowym miało się znaleźć dwie trzecie terytorium przedwojennej Francji. Niemcy w akcie rozejmowym zobowiązywali się pozostawić Francuzom całą flotę wojenną, kolonie oraz wyrazili zgodę na funkcjonowanie na południu Państwa Francuskiego. Pétain po podpisaniu rozejmu powiedział: „Honor został ocalony, rząd pozostaje wolny. Francja będzie administrowana przez Francuzów”.

Czytaj też:
Operacja „Catapult”. Jak Brytyjczycy zaatakowali Francuzów w... 1940 roku

Siedzibą władz państwowych stała się miejscowość Vichy. Niedługo po podpisaniu rozejmu, 3 lipca 1940 r., w ramach operacji „Katapult” Brytyjczycy zaatakowali flotę francuską w Mers-el-Kebir w Oranie. Reakcją rządu francuskiego było zerwanie stosunków z Wielką Brytanią. Oczekiwane przez Niemców wypowiedzenie wojny Brytyjczykom nie nastąpiło. Francja zdecydowała się trwać w postawie neutralnej. Uporządkowanie relacji międzynarodowych dało asumpt do wprowadzenia w kraju daleko idących zmian w polityce wewnętrznej, co przełożyło się na zerwanie więzi z dotychczasową demokratyczną tradycją republikańską. Zgromadzenie Narodowe, którego członkowie – wybrani jeszcze w wyborach 1936 r. – w większości będący zwolennikami Frontu Ludowego, liczbą głosów 569 do 80 przekazali pełnię władzy w państwie w ręce marszałka Pétaina, ustanawiając tym samym autorytarną, ale nie faszystowską dyktaturę. Pétain otrzymał tytuł Szefa Państwa, a jego sukcesorem został znany polityk związany w przeszłości z partią socjalistyczną, Pierre Laval.

(…)

Jakie efekty przyniosła kolaboracja Vichy? Czy polityka ta opłaciła się Francuzom?

Cały tekst dostępny w sierpniowym numerze miesięcznika „Historia Do Rzeczy!”.