Ludwik Węgierski znany też w Polsce jako Ludwik Andegaweński urodził się 5 marca 1326 roku w Wyszehradzie na Węgrzech. Ludwik był synem króla Węgier Karola Roberta i Elżbiety Łokietkówny, która była córką polskiego króla Władysława Łokietka i siostrą Kazimierza Wielkiego.
Król Węgier
Karol Robert był pierwszym przedstawicielem francuskiej dynastii Andegawenów (Anjou) na Węgrzech. Tron objął w 1288 roku. Andegawenowie byli wówczas silną dynastią, a dwór w Budzie uchodził za jeden z lepszych w Europie. Polska za panowania Łokietka nie była słabym państwem, ale wciąż nie dość jeszcze umocnionym po okresie rozbicia dzielnicowego. Sojusz Polski i Węgier w postaci mariażu królewskiej córki Elżbiety był więc bardzo korzystny dla Krakowa, choć miał także duże znaczenie dla Budy.
Ludwik Węgierski objął tron Węgier w 1342 roku po śmierci ojca. Miał zaledwie 16 lat, ale był dobrze przygotowany do swej roli. Ludwik był solidnie wykształcony, co było również zasługą matki. Elżbieta Łokietkówna cieszyła się w Budzie dużym szacunkiem i przez kolejne lata stanowiła dla syna podporę, zawsze służąc radą.
W roku 1348 Węgry wypowiedziały wojnę Neapolowi. Królem Neapolu miał bowiem zostać brat Ludwika Węgierskiego, Andrzej, który jednak tuż przed koronacją został zamordowany. Wiele wskazuje, że stała za tym jego żona Joanna, która nie chciała dzielić się z nim władzą.
Elżbieta Łokietkówna podejmowała wcześniej misje dyplomatyczne, które miały zyskać Andrzejowi neapolski tron (papież zgodził się go koronować), a po jego śmierci próbowała uzyskać go dla Ludwika, jednak bezskutecznie. Ostatecznie Ludwikowi nie udało się opanować Neapolu zbrojnie, co sprawiło, że zwrócił swoje oczy ku północy i stosunkom z Polską
Ludwik Węgierski zaangażował się w kampanię na Rusi halicko-włodzimierskiej, którą prowadził Kazimierz Wielki, dążący do umocnienia swojego panowania na tym terenie.
Zarówno Kazimierz, jak Ludwik nie mieli męskich potomków, choć obaj mieli oczywiście nadzieję, że takowi jeszcze się narodzą. Jednak mając na względzie to, że mogą im pozostać jedynie córki, obaj monarchowie postanowili, że w przypadku, gdyby jeden z nich umarł bez męskiego dziedzica, drugi władca zyska jego prawa do tronu. W ten sposób, 24 stycznia 1355 roku wydano przywilej budziński, w którym polska szlachta potwierdzała prawa Ludwika Węgierskiego do tronu Polski, jeżeli Kazimierz umarłby nie doczekawszy syna (układ ten był zresztą omawiany już za panowania Karola Roberta, a później kilkukrotnie do niego wracano).
W dalszych latach Ludwik Węgierski znowu powrócił na południe Europy. Podbił Serbię i Dalmację, umocnił pozycję Węgier w basenie Morza Adriatyckiego, pokonał Wenecję (wojny z Wenecją toczyły się w latach 1356-1358 i 1378-138) i osadził w Bułgarii posłusznego sobie władcę. Wpływy Budy z roku na rok rozszerzały się, co wzbudziło w końcu obawy Turcji, z którą zawiązana wcześniej koalicja antyturecka przegrała ostatecznie w bitwie pod Maricą (26 września 1371).
W polityce wewnętrznej, Ludwik Węgierski doprowadził Węgry do znacznego rozkwitu. Za jego panowania wybijano złotą monetę, rozwijał się handel. Ludwik zapewnił chłopom pewne prawa, zreformował wojsko, dbał o rozwój miast. Dwór w Budzie uchodził, podobnie jak za panowania jego ojca Karola Roberta, za jeden z najlepszych dworów w Europie. Ludwik Węgierski miał tylko jeden, bardzo poważny problem – miał cztery, a później tylko dwie żyjące córki (jedna zmarła nie przeżywszy roku, a druga miała kilka lat; wszystkie córki były owocem małżeństwa z Elżbietą Bośniaczką) i żadnego syna.
Król Polski
W roku 1370 zmarł Kazimierz Wielki. Ostatni z Piastów na polskim tronie i jedyny polski król noszący przydomek Wielki umierał nie mając syna. Tron w Krakowie objąć miał Ludwik Węgierski, który choć również nie doczekał męskiego potomka, to miał to „szczęście”, że przeżył swego wuja.
Ludwik Węgierski został koronowany na króla Polski 17 listopada 1370 roku. Unia personalna pomiędzy Polską i Węgrami stała się faktem. Ludwik niedługo później wyjechał z Krakowa pozostawiając regencję swojej matce Elżbiecie.
Sytuacja w Polsce po śmierci Kazimierza Wielkiego nie była stabilna. Wielu możnowładców postanowiło „ugrać” coś dla siebie w zamęcie, jaki nastał po śmierci monarchy. Buntowały się Kujawy, niespokojnie było na Rusi. Do stłumienia buntu księcia Władysława Białego na Kujawach i w Ziemi Dobrzyńskiej Ludwik Węgierski wysłał wojska, które pokonały piastowskiego księcia.
W kolejnych latach Polskę zaatakowali Litwini, którzy pod wodzą Kiejstuta najechali Lubelszczyznę i Małopolskę aż do Tarnowa. Przeciwko nim Ludwik wystawił wojska, którymi dowodził m.in. książę Władysław Opolczyk. Polsko-węgierskie siły odparły najazd.
W 1380 roku zmarła Elżbieta Łokietkówna. Ludwik Węgierski powierzył wówczas „regencję” pięciu wielkorządcom, m.in. Zawiszy z Kurozwęk, jego ojcu Dobiesławowi i Sędziwojowi z Szubina.
W 1374 roku Ludwik Węgierski, po długich pertraktacjach z polskimi możnowładcami, wydał przywilej koszycki, na mocy którego następcą tronu w Polsce mogła zostać jedna z córek Andegawena. Początkowo wydawało się, że większe szanse ma Maria, jednak ostatecznie królową Polski została Jadwiga.
Za najmłodszą z królewien opowiadała się ponoć także jej babka, Elżbieta. Również polscy możni chętniej widzieli na tronie Jadwigę.
Ludwik Węgierski zmarł z 10 na 11 września 1382 roku w Trnawie. Jego dziedzictwo nie przetrwało długo. Król Polski Jadwiga, poślubiona litewskiemu księciu Władysławowi Jagielle, zmarła krótko po porodzie (1399). Dziecko Jadwigi i Władysława, Elżbieta Bonifacja, niestety nie przeżyło.
Na Węgrzech, po śmierci Ludwika, królową została jego córka Maria, regentką była zaś jej matka Elżbieta Bośniaczka. Maria, żona Zygmunta Luksemburskiego, zmarła w wyniku upadku z konia w roku 1395 roku. Ona także nie doczekała narodzin dziecka.
Czytaj też:
Jak powstały Węgry, czyli bitwa na Lechowym PoluCzytaj też:
Krzyżacy i rzeź Gdańska. Eksterminacja polskiej ludności w GdańskuCzytaj też:
Bitwa pod Płowcami. Krzyżacy i Czesi chcieli rozbić Polskę