W 2021 roku prezydent Zełenski zapowiedział, że zamierza „zdeoligarchizować” Ukrainę. Takie hasło nie spodobało się wielu miliarderom i sprawiło, że ich relacje z głową państwa były bardzo chłodne. Dosłownie w ostatniej chwili, tuż przed wybuchem wojny, 23 lutego 2022 roku Zełenski zaprosił oligarchów do Kijowa, gdzie wezwał ich do pomocy Ukrainie w obliczu możliwej rosyjskiej agresji. Spotkanie trwało kilka godzin. Tuż po nim większość miliarderów wyjechała z Ukrainy. 24 lutego nad ranem Rosja rozpoczęła wojnę.
Kim są ukraińscy oligarchowie? Jakimi majątkami dysponują? Czy zaangażowali się w wojnę przeciwko Rosji? Spójrzmy na kilku najbogatszych.
Rinat Achmetow
Achemtow to najbogatszy człowiek na Ukrainie. Urodził się 21 września 1966. Z pochodzenia jest Tatarem. Praktykuje islam. Achmetow jest założycielem i prezesem System Capital Management (SCM). Według danych Forbes’a, Achmetow dysponuje majątkiem szacowanym na 7,6 miliarda dolarów.
Jest właścicielem i prezesem ukraińskiego klubu piłkarskiego Szachtar Donieck. Achmetow zbił fortunę na inwestowaniu w kopalnie węgla kamiennego i sektor bankowy. Według niektórych źródeł miał być zamieszany we współpracę z przestępczością zorganizowaną, ale nigdy nie został oskarżony o popełnienie przestępstwa. W politykę nie angażował się aż do rewolucji pomarańczowej, która miała miejsce w 2004 roku. Później zaczął finansować kampanię wyborczą Wiktora Janukowycza. W 2006 roku zasiadł w Radzie Najwyższej Ukrainy z ramienia Partii Regionów. Od chwili objęcia urzędu prezydenta Ukrainy przez Wołodymyra Zełenskiego, relacje pomiędzy państwem a oligarchą są dość napięte. W obliczu napaści Rosji na Ukrainę zapewniał jednak, że będzie Ukrainy bronił. Wspiera Ukrainę finansowo, choć na odległość – wyjechał bowiem z kraju (przebywa najpewniej w Szwajcarii). Achmetow jest właścicielem (czy raczej był) kilku zakładów przemysłowych i wielu nieruchomości w Mariupolu. Dziś miasto, niemal po miesiącu ataków Rosjan, jest praktycznie całkowicie zrujnowane.
– Zakłady metalurgiczne w Mariupolu nie będą pracować pod rosyjską okupacją – mówił Achmetow niedawno w rozmowie z Wall Street Journal.
„Spółki kontrolowane przez Achmetowa zaczęły przekazywać miliony dolarów na armię, samoobronę i pomoc humanitarną. DTEK, energetyczny holding Achmetowa, dostarcza za darmo energię dla szkół, szpitali, wojska i piekarni w całej Ukrainie. Nawet należący do Achmetowa klub piłkarski Szachtar kupuje mundury dla wojska”. (belsat.eu)
Wiktor Pinczuk
Wiktor Pinczuk urodził się w 1960 roku w Kijowie. Z pochodzenia jest Żydem. Jego teściem jest były prezydent Ukrainy Łeonid Kuczma. Pinczuk dysponuje majątkiem szacowanym na 2,5 miliarda dolarów.
Pinczuk jest założycielem koncernu Interpipe Group działającego na rynku gazowym. Majątek zbił także m.in. dzięki inwestycjom w media. W latach 1998–2006 był deputowanym do Rady Najwyższej. Należał do partii Trudowa Ukrajina. Po odejściu Kuczmy z urzędu prezydenta (po pomarańczowej rewolucji), Pinczuk utracił część wpływów i pieniędzy. W ostatnich latach angażuje się w działalność charytatywną. W 2013 roku, w czasie Euromajdanu, stanął po stronie sił antyrządowych i opowiedział się za zmianami na Ukrainie.
W obliczu agresji rosyjskiej na Ukrainę, Pinczuk zaangażował swoje wpływy i środki na wsparcie armii ukraińskiej. „(…) wzywa w zachodnich mediach do dostarczania broni Ukrainie. Należący do niego holding Interpipe, znany m.in. z produkcji rur do gazociągów, ropociągów, teraz produkuje zapory przeciwczołgowe i…tzw. burżujki, proste piece dla wojska i ludności”. (belsat.eu)
Konstantin Żewago
Żewago urodził się w 1974 roku. Według Forbes’a jego majątek wynosi 2,3 miliarda dolarów. Jest właścicielem firmy Ferrexpo oraz jednego z największych banków na Ukrainie „Finanse i Kredyt”. Jako pierwszy z ukraińskich multimilionerów zaprezentował jedną ze swoich firm (Ferrexpo) na Londyńskiej Giełdzie Papierów Wartościowych. Był deputowanym do Rady Najwyższej Ukrainy w latach 1998-2019. Od początku kariery politycznej Zełenskiego, jest jego przeciwnikiem. W obliczu wojny Żewago wspomaga finansowo armię ukraińską, m.in. przekazując ciężarówki produkowane w jego fabryce samochodów.
Ihor Kołomojski
Urodził się w 1964 roku w Dniepropetrowsku (dziś miasto nazywa się Dniepr), jest z pochodzenia Żydem. Jego majątek to około 1,8 miliarda dolarów. Uważany jest za człowieka, który wyniósł do władzy Wołodymyra Zełenskiego. Sam prezydent odcina się jednak od relacji z Kołomojskim, a nawet wydał mu małą „wojnę” – podobnie jak innym oligarchom. W ostatnim czasie bywało, że i Kołomojski krytykował Zełenskiego. Jego powiązania finansowe nie są całkiem jasne. Kołomojski jest m.in. objęty zakazem wjazdu do USA.
Miliarder znany jest jako przeciwnik Rosji. Już w czasie Euromajdanu finansował oddziały ochotnicze, które w Donbasie walczyły w Rosjanami. Teraz, w trakcie agresji, którą Rosja rozpoczęła w lutym tego roku, Kołomojski jako jeden z nielicznych milionerów, nie wyjechał z Ukrainy (niektórzy twierdzą, że dlatego, iż ściga go FBI). Oligarcha mieszka w Dnieprze i angażuje się w pomoc ukraińskiemu wojsku. Podobno regularnie uczęszcza też do synagogi.
Petro Poroszenko
Urodzony w 1965 roku. Był prezydentem Ukrainy w latach 2015-2019. Według Forbes’a dysponuje majątkiem w wysokości 1,6 miliarda dolarów. W 1996 założył przedsiębiorstwo cukiernicze Roshen. Wpływy w branży cukierniczej przyniosły mu przydomek „króla czekolady”. Pod koniec lat 90. Zaangażował się w politykę. Był jednym z przywódców i sponsorów pomarańczowej rewolucji.
Aktualnie Poroszenko finansuje i zajmuje się organizacją obrony terytorialnej Kijowa. Sam także pojawia się na froncie. Przebywa w Kijowie.
Wadym Nowiński
Nowiński urodził się w 1963 roku. Jest uważany za najbardziej prorosyjskiego z ukraińskich oligarchów. Jego majątek szacuje się na 1,4 miliarda dolarów. Jest założycielem grupy finansowo-przemysłowej Smart Holding Group i współwłaścicielem Metinvest Holding. Zasiada w Radzie Najwyższej Ukrainy.
Kiedy Rosja zaatakowała Ukrainę opowiedział się za Ukrainą. W wywiadzie radiowym powiedział, że jest cały czas w Kijowie i nie zamierza wyjeżdżać z kraju. Na zakup wyposażenia dla armii przeznaczył ponad 10 milionów euro.
Jurij Kosiuk
Urodzony w 1968 roku Kosiuk to potentat branży spożywczej i rolnej. Jego majątek wycenia się na około 800 milionów dolarów. Wojna wywołana przez Rosję to właśnie jemu przyniesie najpewniej największe straty. Kosiuk jest właścicielem ogromnej ilości gruntów na Ukrainie, których właśnie z powodu działań wojennych nie będzie można w tym roku prawdopodobnie uprawiać.
Kosiuk pozostał na Ukrainie. Przebywa w Kijowie i wspiera swoich rodaków darmową żywnością.
PS. Majątki ukraińskich oligarchów podane powyżej, to kwoty z końca 2021/początku 2022 roku. Jak prognozuje wielu ekspertów, majątki miliarderów pochodzących z Ukrainy skurczą się zapewne w najbliższych miesiącach dość znacząco.
Czytaj też:
Euromajdan. Ukraińskie marzenia o Europie okupione krwiąCzytaj też:
Pomarańczowa rewolucja. Jak dokonało się ukraińskie przebudzenieCzytaj też:
Zagrożone przez Rosję zabytki Kijowa