Jedna z najbardziej słynnych i głośnych spraw, jaką żyli Amerykanie w latach 50. XX wieku. Zimna wojna robiła się coraz bardziej gorąca.
Rosenbergowie
Julius Rosenberg
Julius Rosenberg urodził się 12 maja 1918 roku. Był synem rosyjskich imigrantów. Polityką zainteresował się już w młodym wieku. W 1934 roku poszedł do City College, aby studiować elektrotechnikę. Tam poznał Mortona Sobella, który wciągnął go do współpracy ze Związkiem Sowieckim. Choć Rosenberg zastanawiał się podobno nad tym, aby zostać rabinem, ostatecznie wybrał politykę i wstąpił do Ligi Młodych Komunistów.
W 1939 roku Rosenberg poślubił Ethel Greenglass. Para podzielała zainteresowanie komunizmem. Podczas II wojny światowej Rosenberg zaczął pracować dla Korpusu Sygnałowego USA. Został zwolniony w 1945 roku, po odkryciu jego dawnej przynależności do partii komunistycznej.
W czasie II wojny światowej Rosenberg – pracujący już dla ZSRS – przekonał swojego szwagra, Davida Greenglassa do współpracy. Greenglass, który pracował dla amerykańskiej armii, stacjonował w Los Alamos w stanie Nowy Meksyk, gdzie trwały badania w ramach projektu Manhattan mającego na celu stworzenie bomby atomowej.
Dzięki Greenglassowi, Rosenberg zdobył informacje jak wykonać kilka ważnych elementów związanych z budową bomby. Przekazał te informacje swojemu sowieckiemu łącznikowi, Aleksandrowi Feklisowowi pod koniec 1944 roku.
Ethel Rosenberg
Ethel Rosenberg, z domu Greenglass urodziła się 28 września 1915 roku. Jej ojciec był pochodzącym z Rosji imigrantem. Dorastała w Nowym Jorku na Lower East Side. W dzieciństwie interesowała się aktorstwem. Po ukończeniu szkoły w 1931 roku Ethel zaczęła pracować w firmie National New York Packing and Shipping Company. Tam zaangażowała się w prace związku robotniczego i została zwolennikiem partii komunistycznej. W 1939 roku wyszła za Juliusa Rosenberga, z którym miała dwóch synów: Michaela i Roberta. Poznała go na jednej z imprez związku,
Na tropie zdrajców
Po tym, jak Sowieci zdetonowali swoją pierwszą bombę atomową w 1949 roku, amerykańskie służby rozpoczęły szeroko zakrojone poszukiwania, aby dowiedzieć się, kto dostarczył im wiedzę potrzebną do wyprodukowania takiej broni.
Służba wywiadowcza armii amerykańskiej złamała kody używane przez Sowietów do wysyłania wiadomości już w połowie lat 40. XX wieku. Niektóre z tych wiadomości ujawniły, że Julius Rosenberg, występujący pod kryptonimem „Liberał”, był związany z ZSRS.
Jednak to nie Julius „wpadł” jako pierwszy. Amerykanie aresztowali najpierw Davida Greenglassa, brata Ethel. Chcąc ratować swoje życie, Greenglass zaczął donosić na Rosenbergów i całą winą współpracy obarczać tylko ich. Julius Rosenberg został aresztowany 17 lipca 1950 roku, a jego żona trafiła do aresztu kilka tygodni później.
Rosenbergowie zostali postawieni przed sądem w marcu następnego roku. Oboje twierdzili, że są niewinni. Jednak nastroje utrzymujące się wówczas w Stanach – które były zaangażowane w wojnę koreańską – była wybitnie antykomunistyczne. Sowieccy szpiedzy nie mogli liczyć na jakąkolwiek pobłażliwość – tym bardziej, że sami nie okazywali żadnej skruchy.
Julius i Ethel Rosenbergowie byli oskarżeni o zawiązanie spisku i szpiegostwo na rzecz Związku Sowieckiego. Na początku kwietnia 1951 roku para została skazana na śmierć. Seria odwołań opóźniała wykonanie wyroku o ponad dwa lata. Zwolennicy Rosenbergów prosili o ich ułaskawienie, lecz zarówno prezydent Harry Truman, jak Dwight Eisenhower odmówili skorzystania z prawa łaski.
W nocy 19 czerwca 1953 Julius Rosenberg został stracony w więzieniu Sing Sing w Ossining w stanie Nowy Jork. Kilka minut później jego żona zmarła na tym samym krześle elektrycznym.
Przez kolejne dekady wiele osób w Stanach Zjednoczonych utrzymywało, że Rosenbergowie byli niewinni. W połowie lat 90. ujawniono dokumenty, które jednoznacznie potwierdziły, że utrzymywali oni kontakty z Sowietami. Niedługo później sowiecki szpieg, Aleksander Feklisow, potwierdził, że współpracował z Juliusem Rosenbergiem w latach czterdziestych.
W 2008 roku przyjaciel Rosenberga z college'u, Morton Sobell, który wciągnął Rosenberga do współpracy, publicznie przyznał, że był sowieckim szpiegiem.
Czytaj też:
QUIZ: Imperium zła. Jak dobrze znasz historię Związku Sowieckiego?Czytaj też:
Imperium zła. Doktryna Reagana wciąż aktualna?Czytaj też:
SALT, zimna wojna i ograniczenie zbrojeń. Na co liczyły USA i ZSRS?