Rozwój pienińskich uzdrowisk, szczególnie Szczawnicy, rozpoczął się w XVIII wieku. Pieniński Park Narodowy to najstarszy park narodowy w Polsce – został założony 1 czerwca 1932 roku.

Pieniński Park Narodowy obejmuje swym zasięgiem najcenniejsze rejony przyrodnicze i krajobrazowe Pienin Właściwych, w tym masyw Trzech Koron, Pieniny Czorsztyńskie, Pieninki i Przełom Dunajca oraz niewielki obszar Pienin Spiskich (Zielone Skałki). Pieniński Park Narodowy zajmuje powierzchnię niespełna 23,5 kilometrów kwadratowych. Na jego terenie znajduje się prawie 35 kilometrów znakowanych szlaków dla pieszych. Największymi atrakcjami PPN są szczyty Trzech Koron, Sokolica oraz spływ Przełomem Dunajca. Najwyższy szczyt Pienin, Wysoka (1050 m. n.p.m.), znajduje się na terenie Małych Pienin, gdzie wydzielono kilka rezerwatów przyrody.

Skąd wzięła się nazwa Pienieny? Tu zdania są podzielone. Część badaczy twierdzi, że źródłosłowiem był jakiś wyraz pochodzenia celtyckiego (być może słowo pen lub penn, któreoznacza górę); Celtowie zamieszkiwali te tereny około V wieku p.n.e.

Wincenty Pol, pisarz i geograf, pisał natomiast: „Czy Pieniny od piona, czy Pieniny od pieniących się wód Dunajca tak są nazywane, nie wiem. Tak różnie krąży z ust do ust ta nazwa, że za źródłosłów może jej służy i pion i piana”.

Historia Pienińskiego Parku Narodowego

O wartości Pienin i rosnących tam lasach pisano już na początku XVII wieku. Dokument z 1625 roku mówi: „las który zowią Pieniny, jest w gruncie miejskim jako potok pieniński idzie, zostawić go w pokoju dla zamnożenia zwierza na potrzebę zamkową, które to Pieniny wyżej pomienione mają bydz spokonie od tych mieszczn od pasenia leśnego dobytku, które mu rąbią, także od wszelakich strzelców jakimkolwiek stawaniem na zwierz, także i od wszelakiego postronnego i pogranicznego człowieka…”.

Pierwszym parkiem narodowym na świecie jest Park Narodowy Yellowstone utworzony w 1872 roku w Stanach Zjednoczonych. Od tamtej pory idea tworzenia obszarów chronionych zaczęła rozszerzać się na inne kraje i regiony.

Polska odzyskała niepodległość w 1918 roku. Niedługo później także w naszym kraju podjęto starania o wydzielenie terenów objętych szczególną troską. Tym samym w roku 1921 powstała inicjatywa utworzenia pierwszego parku narodowego w Polsce. Pomysłodawcą był profesor Władysław Szafer, wybitny botanik, działacz na rzecz ochrony przyrody i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Z jego inicjatywy zresztą powstały z czasem także inne parki narodowe w Polsce, m.in. Białowieski, Ojcowski, Tatrzański czy Świętokrzyski.

Władysław Szafer na początku lat 20. zaproponował, aby na terenie należącym do Stanisława Drohojowskiego utworzyć rezerwat ochronny wokół Zamku w Czorsztynie. Pomysł spotkał się z akceptacją. Choć sytuacja finansowa w kraju nie była łatwa, od końca lat 20. Skarb Państwa zaczął wykupywać od prywatnych właścicieli grunty, gdzie chciano utworzyć park narodowy. Wstępny projekt parku opracował profesor Stanisław Kulczyński. Twórcy przyszłego parku narodowego musieli zająć się takimi sprawami jak zarezerwowanie Drogi Pienińskiej wyłącznie dla ruchu pieszego czy wprowadzenie zakazu poruszania się motorówkami po Dunajcu.

W 1924 roku strona polska rozpoczęła ponadto rozmowy z władzami Czechosłowacji w sprawie utworzenia wspólnych, przygranicznych terenów chronionych. Rozmowy prowadził profesor Walery Goetel.

23 maja 1932 roku podsekretarz stanu Wiktor Leśniewski w imieniu ministra rolnictwa podpisał decyzję o utworzeniu „Parku Narodowego w Pieninach” z dniem 1 czerwca 1932 roku. Łącznie z utworzonym Rezerwatem Zamku Czorsztyńskiego, park narodowy miał 16,5 kilometra kwadratowego. Jeszcze w tym samym roku po drugiej stronie granicy powstał czechosłowacki Pieniński Park Narodowy. W kolejnych latach obszar polskiego parku został powiększony. Dzięki staraniom przyrodników od prywatnych właścicieli wykupiono kolejne tereny.

30 października 1954 nazwę parku przemianowano na Pieniński Park Narodowy i powiększono jego teren. Od tamtej pory wciąż powiększa się jego obszar w wyniku dalszych wykupów cennych gruntów. Pieniński Park Narodowy uważany jest za jedno z najciekawszych i najpiękniejszych miejsc nie tylko w Polsce, ale w całej Europie. Każdego roku PPN przyciąga ponad 700 tysięcy turystów.

Drugi, najstarszy park narodowy w Polsce wydzielono z terenów leżących wokół Białowieży. 4 sierpnia 1932 roku z części Puszczy Białowieskiej wydzielono Białowieski Park Narodowy.

Czytaj też:
Najstarsze szlaki turystyczne w Polsce. Skąd wziął się na nie pomysł?Czytaj też:
Turystyka dawniej. Osiem ulubionych celów podróży w starożytności i średniowieczuCzytaj też:
Kruszyniany i "nasi" Tatarzy. Jak trafili na Podlasie?