Wybór nowego papieża to jedno z najważniejszych wydarzeń w Kościele katolickim. Proces ten, choć dziś bardzo uregulowany, ma burzliwą historię sięgającą średniowiecza. Tradycja zamkniętego zgromadzenia kardynałów, znanego jako konklawe (czyli „pod kluczem”), została wprowadzona po jednym z najdłuższych i najbardziej wyczerpujących okresów bez papieża w historii Kościoła.

Bez papieża i... dachu nad głową

Po śmierci papieża Klemensa IV w 1268 roku, kardynałowie obradujący w mieście Viterbo, przez niemal trzy lata nie potrafili wyłonić jego następcy. Zniecierpliwieni wierni, mieszkający w okolicy, pragnąc przyspieszyć decyzję, zdecydowali się zamknąć kardynałów w pałacu, zdjąć dach budynku i ograniczyć im dostęp do żywności oraz wody. W wyniku tej presji kardynałowie w końcu wybrali Teobalda Viscontiego, który przyjął imię Grzegorza X. W odpowiedzi na te dramatyczne wydarzenia, Grzegorz X wprowadził w 1274 roku na II Soborze Liońskim formalne zasady organizacji konklawe, zawarte w konstytucji Ubi periculum. Od tamtej pory w czasie każdego wyboru kolejnego papieża, kardynałowie byli zobowiązani do przebywania w zamknięciu aż do momentu dokonania wyboru nowego Ojca Świętego, co nadało tym wyborom jego symboliczną nazwę, czyli konklawe – „pod kluczem”.

Choć zasady wprowadzone przez Grzegorza X zostały czasowo zawieszone przez papieża Adriana V, powrócono do nich po kolejnych długich i chaotycznych wyborach w latach 1292-1294.

Od 1831 roku żadne konklawe nie trwało dłużej niż cztery dni. Współczesny proces jest więc znacznie sprawniejszy niż wieki temu.

Wybór w kilka godzin

Zupełnie innym przypadkiem było konklawe po śmierci papieża Piusa III w 1503 roku. Pontyfikat Piusa III trwał zaledwie 26 dni; zmarł on z powodu zakażenia rany na nodze. Po jego śmierci kardynałowie błyskawicznie przystąpili do wyboru następcy. Nowym papieżem został Giuliano della Rovere, który przyjął imię Juliusz II. Cały proces wyborczy trwał zaledwie kilka godzin. To najkrótsze konklawe w historii Kościoła.

Od lat konklawe odbywa się w Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie. Kardynałowie oddają głosy w tajnym głosowaniu, pisząc nazwisko wybranego kandydata na specjalnie złożonej karcie. Każdy z nich podchodzi do ołtarza, wypowiada przysięgę i wrzuca kartę do kielicha za pomocą srebrnej pateny. Po złożeniu głosu wraca na swoje miejsce.

Gdy wszyscy oddadzą głosy, karty są mieszane i liczone. Jeśli liczba głosów się zgadza, przystępuje się do odczytania nazwisk. W przeciwnym razie wszystkie głosy są palone i przeprowadza się nowe głosowanie.

Trzech wyznaczonych kardynałów, tzw. skrutatorów, odpowiada za liczenie głosów. Pierwszy z nich odczytuje nazwisko z karty i przekazuje ją drugiemu, który weryfikuje dane i przekazuje trzeciemu. Ten odczytuje głos na głos i zapisuje wynik. Po zakończeniu liczenia, wszystkie karty są przekłuwane igłą i nawlekane na nitkę, by uniknąć fałszerstw. Następnie są bezpiecznie przechowywane do momentu ich spalenia.

Jeśli po trzech dniach żaden kandydat nie uzyska wymaganej większości dwóch trzecich głosów, następuje jednodniowa przerwa na modlitwę i refleksję, po czym proces głosowania zostaje wznowiony.

Czytaj też:
Dlaczego i od kiedy papieże zmieniają imiona? To nie taka prosta historiaCzytaj też:
Najbardziej wpływowi papieże. Na nich wskazuje amerykański portal