Analiza DNA i osadów środowiskowych przeczą teorii mówiącej o tym, że Piastowie mieli wyłącznie słowiańskie pochodzenie. Zgodnie z najnowszymi ustaleniami, pierwsza polska dynastia miała w sobie szkocką, a konkretnie, piktyjską, krew.

Szkockie korzenie?

Badania prowadził zespół pod kierownictwem przewodniczącego Rady Naukowej Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN, profesora Marka Figlerowicza. Naukowcy przebadali próbki pobrane ze szczątków 30 mężczyzn i 3 kobiet, które pozyskano z krypt datowanych na od X do XV wieku, w tym z grobowców pod katedrą w Płocku.

Z DNA Y‑chromosomowego wyodrębniono rzadką haplogrupę R1b‑S747, zbliżoną do haplotypów znalezionych w piktyjskich grobach we wschodniej Szkocji z V-VI wieku (haplogrupa to grupa osób mających podobne DNA odziedziczone po wspólnym przodku). Taki wynik badań znacząco przesuwa naszą zwyczajową, „lokalną” opowieść o pochodzeniu Piastów w kierunku przekonania o bardziej złożonym pochodzeniu pierwszych władców Polski.

– Takie pochodzenie wydawałoby się trochę absurdalne. Ale z drugiej strony, jeżeli patrzymy na historię i na to, że domniemana siostra Bolesława Chrobrego, Sygryda, była żoną królów Danii i Norwegii i była matką królów Szwecji, Anglii, Danii i Norwegii – to pokazuje, że te wczesne relacje państwa Piastów, nie tylko z północnymi krajami Europy, ale i z Anglią, były bardzo istotne – powiedział w prof. Figlerowicz na konferencji prasowej i dodał: – Jedni uważali, że Piastowie pochodzili z naszych ziem; byli przysłowiowymi oraczami czy kołodziejami, którzy żyli od dawna w Wielkopolsce. Kolejni sądzili, że przyszli z Moraw. Jeszcze inni twierdzili, że przodkami Piastów mogli być Wikingowie. Nie mamy żadnych danych historycznych, archeologicznych. Jedynym sposobem, w jaki moglibyśmy dociec tej sprawy, było przebadanie DNA i stwierdzenie, z kim Piastowie byli spokrewnieni.

Prócz badań DNA przeprowadzono też badania środowiskowe. One także wpisują się w nową hipotezę. Badacze przeprowadzili analizę rdzeni osadów z Jeziora Lednieckiego, która wykazała wylesienie tego terenu na przełomie IX i X wieku, co świadczy o ekspansywnej działalności mieszkających w okolicy ludzi (budowa grodów, drewno wykorzystywane do budowy umocnień oraz na opał). Do tego, jak wskazują badacze pod kierownictwem prof. Figlerowicza, sposób budowy fortyfikacji wokół Gniezna i Poznania dodatkowo wspiera teorię ekspansji władzy przez wpływy zewnętrzne na elity polityczne.

Znaki zapytania

Nie wszyscy historycy i archeolodzy są nastawieni entuzjastycznie do nowych wyników badań. Cześć badaczy, np. profesor Dariusz Błaszczyk z UW, wskazuje na wąski materiał genetyczny oraz możliwość zanieczyszczenia próbek. Jego zdaniem bardziej prawdopodobne jest, że „Piastowie należeli do lokalnej linii haplogrupy R1b z mutacją U512, która była obecna na ziemiach polskich już przed przybyciem Słowian. Wskazywałoby to na miejscowe pochodzenie dynastii, a nie na szkockie korzenie”.

Dodatkowo niejasności budzi datowanie radiowęglowe szczątków Władysława Hermana i Bolesława Krzywoustego, które miały zostać zidentyfikowane na XIV–XVI wiek, co rodzi oczywiste pytania o tożsamość próbek.

Jeżeli jednak przyjąć hipotezę o szkocko-piktyjskim pochodzeniu Piastów, może to oznaczać, że być może w IX wieku (lub wcześniej) wyemigrowała do Polski niewielka elita polityczna – możliwie, że stało się to poprzez korzystny mariaż. Ta grupa nie musiała zdominować słowiańskiej ludności, lecz mogła okazać się na tyle wpływowa, że przeniosła i zaszczepiła tu swoje tradycje władzy. Badania archeologiczne potwierdzają, że właśnie na przełomie IX-X wieku nastąpiła intensywna rozbudowa grodów i fortyfikacji, co może być związane z ludnością mającą inne zwyczaje.

Zespół badaczy planuje rozszerzyć analizę, m.in. o osadnictwo wokół Wawelu w Krakowie. Jeżeli obecne badania zostaną potwierdzone, to Piastowie mogliby być pierwszą dynastią w Europie Środkowo‑Wschodniej, która ma tak dalekie i niespotykane do tej pory korzenie.

Trwające blisko dziesięć lat badania zespołu prof. Figlerowicza zostaną opublikowane w prestiżowym czasopiśmie „Nature Communications”.

Czytaj też:
Bratobójcze walki i smutny koniec. Drugi polski król miał naprawdę ciężkie życieCzytaj też:
Przez wieki była jedyną polską świętą. Fenomen Jadwigi ŚląskiejCzytaj też:
Wikingowie na Wolinie. Ich kontakty ze Słowianami miały inny charakter, niż sądzono