Niektóre spośród najstarszych rzeczy na naszej planecie są niemal tak stare jak sama Ziemia. Dzięki tym miejscom i skamielinom, bo w tym przypadku chodzi o wytwory natury, otrzymujemy wgląd w to, jak wyglądała (czy też mogła wyglądać) Ziemia w pierwszych tysiącleciach swojego istnienia.
10. Moneta: Lew lidyjski
Czas powstania: około 2620 lat temu (około 610 rok p.n.e.)
Pochodzenie: Królestwo Lidii (dzisiejsza zachodnia Turcja)
Przez większą część historii ludzkości głównym „systemem” gospodarczym był handel wymienny. Pojawił się on, według stanu dzisiejszej wiedzy, około 6000 roku p.n.e. w Mezopotamii. W końcu ludzie zaczęli szukać jednak innego sposobu handlu. W ten sposób starożytne królestwo Lidii stworzyło pierwsze monety. Za pierwszą monetę na świecie uważa się najczęściej Lwa lidyjskiego. Został on wykonany ze stopu złota i srebra. Na monecie wybito głowę lwa. Najwcześniejsze egzemplarze zostały wybite za panowania króla Alyattesa i pochodzą z około 610 – 600 roku p.n.e. Najprawdopodobniej to właśnie Lew lidyjski skłonił inne cywilizacje zamieszkujące basen Morza Śródziemnego oraz Bliski Wschód do przyjęcia monet jako środka płatniczego.
9. Tabliczka z Kisz
Czas powstania: około 5520 lat temu (około 3500 rok p.n.e.)
Pochodzenie: starożytne sumeryjskie miasto Kisz (dzisiejszy Irak)
Pierwszy prawdziwy system pisma został opracowany przez Sumerów z Mezopotamii około 3100 roku p.n.e. Sumeryjskie pismo zwane jest pismem klinowym. Było ono używane przez ponad 3000 lat. Zachowało się kilka glinianych tabliczek z pismem klinowym. Najstarszym znanym przykładem jest tabliczka z Kisz.
Tabliczka z Kisz jest inskrypowana proto-klinowymi znakami i zawiera piktogramy, które w tamtym czasie były używane w tym regionie. Datuje się ją na około 3500 rok p.n.e.
8. Flet z Geissenklösterle
Czas powstania: 42 tysiące – 43 tysiące lat temu
Pochodzenie: Jaskinia Geissenklösterle, Niemcy
Najstarsze instrumenty wykonane przez człowieka powstały mniej więcej 50 tysięcy lat temu. Najstarszym, zachowanym do naszych czasów instrumentem jest zaś flet znaleziony w jaskini Geissenklösterle w Niemczech. Flet wykonany został z kości ptaków i kości mamuta. Jego powstanie datuje się na 42-43 tysiące lat temu.
7. Szczęka UR 501
Wiek: 2,5 miliona lat – 2,3 miliona lat
Pochodzenie: Malawi
Pierwsze hominidy (wcześni przodkowie człowieka z gatunku Homo) pojawiły się około 2,5 miliona lat temu. Najstarsza ludzka skamielina, znana jako UR 501, to fragment szczęki człowieka z gatunku Homo rudolfensis. Jest ona uważana za jedną z najwcześniejszych znanych skamieniałość człowieka — szacuje się, że ma od 2,5 do 2,3 miliona lat. Szczęka UR 501 znaleziona została w Malawi w 1991 roku.
W roku 2013 etiopscy i amerykańscy badacze odkryli w Afryce Wschodniej fragment innej szczęki, która jest być może jeszcze starsza niż UR 501. Znaleziona skamielina oznaczona została jako LD 350-1 i może mieć nawet 2,8 miliona lat. Naukowcy nie są jednak zgodni, czy szczęka ta należała do człowieka z rodzaju Homo, czy raczej do Australopiteka.
6. Narzędzia kamienne z Lomekwi
Czas powstania: ok. 3,3 miliona lat
Pochodzenie: Kenia
Narzędzia kamienne znalezione na stanowisku archeologicznym Lomekwi w Kenii są najstarszymi narzędziami odkrytymi na Ziemi. Archeolodzy odkryli w Lomekwi około 20 różnych artefaktów, w tym kowadła. Narzędzia mają około 3,3 miliona lat, a więc wyprzedzają najwcześniejszych ludzi z gatunku Homo sapiens o około pół miliona lat. Uważa się, że narzędzia te mogły być używane przez wczesnych krewnych człowieka, takich jak Australopithecus czy Kenyanthropus.
Przed odkryciem narzędzi z Lomekwi, najwcześniejsze narzędzia kamienne znaleziono w Etiopii. Datowano je na 2,6 miliona lat. Naukowcy twierdzą, że narzędzia z Lomekwi dowodzą, że wytwarzanie narzędzi było nie tylko cechą ludzką, ale że starsze gatunki hominidów również posiadały wiedzę na temat tworzenia i używania narzędzi.
5. Jezioro Zajsan
Wiek: około 65 milionów lat
Pochodzenie: Kazachstan
Chociaż to Bajkał jest często nazywany najstarszym jeziorem na świecie, to jezioro Zajsan jest najprawdopodobniej o około 40 milionów lat starsze. Uważa się, że powstało w okresie kredy, czyli ma przynajmniej 65 milionów lat, a być może nawet 140 milionów lat.
To starożytne jezioro znajduje się w Kazachstanie w pobliżu kilku sztucznych zbiorników, tamy oraz Zbiornika Buktyrmańskiego. Budowa tamy spowodowała, że jezioro Zajsan podniosło się ponad swój naturalny poziom o około 6 metrów, co zwiększyło jego całkowitą powierzchnię.
4. Góry Barberton Makhonjwa
Wiek: ok. 3,6 miliarda lat
Pochodzenie: Republika Południowej Afryki i Eswatini (dawniej Suazi)
Góry Barberton Makhonjwa są najstarszym pasmem górskim na świecie i są nazywane „Genezą Życia”. To pasmo górskie jest prawdziwą skarbnicą wiedzy o naszej plancie. Znaleziono tam najstarsze złoto oraz jedne z najstarszych skamielin. Na początku lipca 2018 roku Góry Makhonjwa zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
3. Stromatolity
Wiek: około 3,5 miliarda – 3,7 miliarda lat
Pochodzenie: Grenlandia (także RPA, Australia)
Stromatolity to warstwowe skały utworzone ze skamieniałości cyjanobakterii (sinic), które wydzielają niebiesko-zielony kolor. Najstarsze stromatolity mają około 3,5 miliarda lat i są uważane za najwcześniejsze formy życia — są być może pierwszymi organizmami, jakie powstały na świecie. Stromatolity wciąż rosną w niektórych miejscach na Ziemi. Wcześniej stromatolity były powszechne na całej kuli ziemskiej.
2. Rurki hematytu
Wiek: ok. 3,7 – 4,2 miliarda lat
Pochodzenie: Kanada
Na początku 2017 roku naukowcy z Kanady opublikowali informacje o dokonanych przez siebie odkryciach. Chodzi o odnalezione w pobliżu Quebecu skamieliny, które mają być dowodem na to, że życie na Ziemi pojawiło się już około 3,7 – 4,2 miliarda lat temu. Skamieniałości zawierają maleńkie rurki hematytu, które wyglądają podobnie do struktur wytwarzanych przez współczesne drobnoustroje. W skamieniałościach tych odkryto także pierwiastki występujące wokół żywych organizmów, takie jak węgiel i fosfor. Czy odkryte skamieniałości to dowód, że żywe organizmy pojawiły się na Ziemi wkrótce po powstaniu planety? Na to pytanie nie ma jeszcze jednoznacznej odpowiedzi.
1. Cyrkon z Jack Hills
Wiek: około 4,4 miliarda lat
Pochodzenie: Australia
Cyrkon z Jack Hills to najstarszy znany fragment skorupy ziemskiej. Jest to zarazem najstarsza odkryta rzecz na naszej planecie. Cyrkon ma około 4,4 miliarda lat, co oznacza, że powstał on zaledwie około 165 milionów lat po uformowaniu się Ziemi, a także zanim w naszą planetę uderzyła potężna planetoida, która spowodowała oderwanie się Księżyca.
Odnalezienie cyrkonu wskazuje, że skorupa Ziemska uformowała się znacznie wcześniej niż do tej pory sądzono, to znaczy stało się to niedługo po powstaniu samej planety. „Potwierdza to naszą opinię, że Ziemia ochładzała się i powoli stawała gotowa do zamieszkania przez żywe organizmy. Nie mamy dowodów, że życie istniało już wtedy. Ale nie mamy też dowodów, że nie istniało. Obecnie nie ma powodu by sądzić, że życie nie mogło istnieć na Ziemi około 4,3-4,4 miliarda lat temu” – mówił prof. John Valley z Uniwersytetu Wisconsin w Madison w USA.
Czytaj też:
Neandertalczycy. Nowe badania rewolucjonizują wiedzę na ich tematCzytaj też:
Siedem mało znanych cudów świata starożytnegoCzytaj też:
Sensacyjne znalezisko i najlepiej zachowana skamielina T.rexa na świecie