Stanisław Kopański to jeden z najsłynniejszych polskich dowódców walczących na frontach II wojny światowej na Zachodzie. Wsławił się przede wszystkim dowodzeniem Samodzielną Brygadą Strzelców Karpackich, która broniła twierdzy w Tobruku przed Niemcami, którymi dowodził słynny gen. Erwin Rommel.
Młode lata
Stanisław Kopański urodził się 19 maja 1895 roku w Petersburgu. W tym mieście uczęszczał do gimnazjum, a później rozpoczął studia w Instytucie Dróg i Komunikacji. W 1916 roku, w czasie I wojny światowej, został powołany do rosyjskiej armii i wysłany na front niemiecki. Od listopada 1917 roku służył w I Korpusie Polskim w Bobrujsku, a później w 3. pułku ułanów i w 2. baterii konnej, a w końcu w Wojsku Polskim jako oficer w 1. dywizjonie artylerii konnej. Kopański walczył w obronie Lwowa w czasie walk o granice Rzeczpospolitej w pierwszych miesiącach jej odrodzenia po latach zaborów. Później trafił na front wojny polsko-bolszewickiej, w czasie której stracił oko.
W wolnej Polsce Stanisław Kopański rozpoczął studia na Politechnice Warszawskiej. W 1923 roku uzyskał tytuł inżyniera dróg i mostów, a rok później wrócił do wojska. W 1925 roku odbył półroczny staż w Fontainebleau we francuskiej Szkole Artylerii. W latach 1927-1929 kontynuował studia w Wyższej Szkole Wojennej w Paryżu. Po latach generał Marian Kukiel pisał o nim: „Przez staże dowódcze i zagraniczne obeznał się jak mało kto z zagadnieniami nowoczesnej wojny, ze stanem sił zbrojnych naszych sprzymierzeńców zachodnich i ich myślą taktyczną i operacyjną”.
Później Kopański służył w 6. dywizjonie artylerii konnej w Stanisławowie. Wykładał też balistykę w Oficerskiej Szkoły Artylerii w Toruniu.
W 1935 roku Kopański został zastępcą dowódcy Broni Pancernych w Ministerstwie Spraw Wojskowych. Brał udział w operacji zajęcia Zaolzia. Tuż przed II wojną światową dowodził 1. pułkiem artylerii motorowej w Stryju.
II wojna światowa
W marcu 1939 roku Stanisław Kopański został powołany na stanowisko szefa Oddziału III Operacyjnego Sztabu Głównego Wojska Polskiego. We wrześniu, po rozpoczęciu II wojny światowej, Kopański znalazł się na stanowisku szefa Oddziału Operacyjnego Sztabu Naczelnego Wodza. Po ataku Związku Sowieckiego na Polskę, razem z Naczelnym Dowództwem Kopański przeszedł granicę z Rumunią i przedostał się do Francji. 2 kwietnia 1940 roku Naczelny Wódz, generał Władysław Sikorski, mianował Kopańskiego dowódcą Brygady Strzelców Karpackich.
Brygada była w tym czasie formowana w Syrii w ramach francuskiej Armii Lewantu. 6 września 1940 roku Stanisław Kopański otrzymał awans na generała brygady.
30 czerwca 1940 roku Brygada znalazła się w Palestynie, a w październiku w Egipcie. W styczniu 1941 roku Brygada została przemianowana na Samodzielną Brygadę Strzelców Karpackich i przeniesiono ją do Hajfy, skąd w sierpniu 1941 roku trafiła do Tobruku, gdzie walczyła do początku grudnia broniąc twierdzy przed zdobyciem jej przez Niemców. 13 grudnia 1941 roku Brygada weszła w skład XIII Korpusu brytyjskiej 8. Armii i została przerzucona pod Gazalę, gdzie odnosiła kolejne sukcesy w walkach z Niemcami. Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich została rozformowana 3 maja 1942 roku. Na bazie jej oddziałów powstała 3. Dywizja Strzelców Karpackich, na której czele również stanął generał Stanisław Kopański.
Po katastrofie lotniczej, w której zginął generał Sikorski, Stanisław Kopański przejął obowiązki Szefa Sztabu Naczelnego Wodza i sprawował tę funkcję do 1947 roku.
Po wojnie
Po zakończeniu II wojny światowej generał Kopański pozostał na emigracji. 26 września 1946 roku komunistyczny Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, który przejął władzę w Polsce, pozbawił Kopańskiego obywatelstwa polskiego i stopnia generała. Uchwałę TRJN uchylono dopiero w 1971 roku. Na początku 1972 roku konsul PRL w Londynie poinformował Kopańskiego o przywróceniu mu polskiego obywatelstwa.
17 lipca 1972 roku został mianowany przez Stanisława Ostrowskiego (Prezydenta RP na uchodźstwie) Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych. Generał Stanisław Kopański zmarł 23 marca 1976 roku w Londynie. Został pochowany na cmentarzu Northwood. Pozostawił po sobie dwa tomy wspomnień: „Moja służba w Wojsku Polskim 1917-1939” i „Wspomnienia wojenne 1939-1946”.
Generał Stanisław Kopański odznaczony został Orderem Virtuti Militari kl. IV i V, Orderem Polonia Restituta kl. I i IV, dwukrotnie Krzyżem Walecznych oraz Złotym Krzyżem Zasługi.
Czytaj też:
Ludzie Bohusza-Szyszko. Zmarnowany potencjał i smutny koniec Samodzielnej Brygady Strzelców PodhalańskichCzytaj też:
Stanisław Sosabowski. Dlaczego Brytyjczycy odebrali mu dobre imię?Czytaj też:
Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich. "Szczury Tobruku" w walce z "lisem pustyni"