PIOTR WŁOCZYK: Czy III Rzesza miała realne szanse na wygranie wojny w Europie?

PROF. RICHARD OVERY: Gdyby Hitler nie zdecydował się w 1941 r. na zaatakowanie ZSRS, być może udałoby mu się zneutralizować Wielką Brytanię. W takim przypadku III Rzesza miałaby pod swoją kontrolą olbrzymie połacie Europy. Wojna mogłaby przybrać zupełnie inny charakter...

Otwarcie drugiego frontu w 1941 r. było tym jednym, fatalnym błędem Hitlera?

Tak. Błędy popełnione przez Hitlera w 1941 r. były decydujące dla losów Europy.

Aż do połowy 1941 r. Niemcy mogli być optymistami?

Jak najbardziej. Udało im się do tego czasu wygrać m.in. z Polską i Francją, podbić Bałkany, wyrzucić Brytyjczyków z Grecji… Do rozpoczęcia inwazji na Związek Sowiecki Niemcom szło całkiem dobrze, prowadzili wojnę w sposób dosyć kompetentny i cieszyli się przewagą, którą dawał im dobry sprzęt. Rzut oka na mapę, na której większość Europy znajdowała się pod dominacją Berlina, pokazuje, że Niemcy byli wtedy u szczytu potęgi. Momentem, który zadecydował o kształcie wojny w Europie, była decyzja o zaatakowaniu ZSRS.

Rozważając scenariusz alternatywny, musimy się przede wszystkim zastanowić nad tym, czy w przypadku odłożenia starcia ze Stalinem Hitler byłby w stanie w 1941 r. pokonać Wielką Brytanię. Oczywiście trudno tu powiedzieć coś kategorycznego, ale niewykluczone, że Niemcom udałoby się w 1941 r. tak „przycisnąć” Brytyjczyków, że Londyn nie miałby innego wyjścia i musiałby prosić Niemców o pokój.

Jak ocenia pan poprowadzenie przez Niemców bitwy o Anglię? Przedwczesna zmiana celu ataków Luftwaffe z lotnisk RAF na miasta, przede wszystkim Londyn, była niewybaczalną pomyłką?

Ten przykład często jest podawany jako strategiczny błąd Hitlera, ale to dopiero widać z perspektywy czasu. Niemcy nie mieli wówczas zbyt precyzyjnych danych wywiadowczych i rzeczywiście uważali, że udało im się już w znacznej mierze pokonać RAF, w związku z czym mogli skierować swoje samoloty na Londyn. Tymczasem RAF wciąż dysponował pokaźnymi siłami.

Jeżeli Niemcom udałoby się zamknąć najpierw front zachodni, to o ile wzrosłyby ich szanse na wygranie z ZSRS?

Zwycięstwo w wojnie z Sowietami nawet w takim scenariuszu i tak byłoby bardzo, ale to bardzo trudne. Kluczowe czynniki grały przeciw Niemcom – rozmiar tego gigantycznego państwa, brak dobrych dróg, ostry klimat, a do tego nieprzebrane zasoby ludzkie i surowcowe. Gdyby taką operację planował wówczas racjonalnie myślący przywódca, to doszedłby zapewne do wniosku, że atak na tego kolosa jest zbyt ryzykowny.