Wielonarodowe imperium austriacko-węgierskie istniało od 1867 roku, kiedy podpisano ugodę między Austrią a Węgrami (tzw. Ausgleich). Porozumienie to stworzyło dualistyczne państwo, w którym Austria i Węgry miały odrębne parlamenty i rządy, ale były zjednoczone pod panowaniem jednego monarchy – cesarza Austrii i króla Węgier.

Jeden z problemów wielonarodowego organizmu politycznego stanowiły wewnętrzne napięcia między poszczególnymi narodami. W skład imperium wchodzili Węgrzy, Czesi, Słowacy, Chorwaci i inne grupy etniczne.

Rozpad Austro-Węgier

W wyniku przegranej w pierwszej wojnie światowej oraz narastającego niezadowolenia społecznego, Austro-Węgry znalazły się na krawędzi upadku. Poszczególne narody coraz śmielej domagały się autonomii lub niepodległości. Jednocześnie Francja, Wielka Brytania, Rosja, a później także Stany Zjednoczone wspierały dążenia narodów Austro-Węgier do uzyskania niepodległości, co dodatkowo osłabiało imperium.

14 października 1918 roku, cesarz Karol I Habsburg ogłosił chęć przekształcenia Austro-Węgier w federację wolnych narodów. Chciał w ten sposób zapobiec całkowitemu rozpadowi monarchii, jednak inicjatywa ta przyszła późno i nie przyniosła zamierzonego rezultatu. Narody wchodzące w skład upadającego imperium, w tym Węgrzy, nie były już zainteresowane reformami, ale pełną niepodległością.

Ogłoszenie niepodległości

Proces wyodrębnienia Węgier z Austro-Węgier nie szczególnie trwał długo. 31 października 1918 roku, nastąpił moment kulminacyjny procesów, które narastały od miesięcy. Węgierska Rada Narodowa, kierowana przez Mihálya Károlyiego, ogłosiła niepodległość Węgier, co stanowiło formalne zakończenie unii z Austrią.

Mihály Károlyi stanął na czele trzypartyjnego rządu koalicyjnego niepodległych Węgier. Jego rząd starał się o jak najszybsze zakończenie wojny, wycofując się z walk i deklarując pokojowe zamiary. Károlyi zabiegał jednocześnie o nawiązanie kontaktów z nowo powstającymi państwami oraz Ententą.

Po rozpadzie imperium

Rozpad Austro-Węgier rzutował nie tylko na Węgry, ale także na całą Europę Środkową. Z imperium wyłoniły się nowe państwa, takie jak Czechosłowacja, Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców (później Jugosławia) oraz Austria, która również ogłosiła niepodległość.

W następnych latach Węgry zmagały się z licznymi problemami gospodarczymi i politycznymi. W marcu 1919 roku doszło do rewolucji komunistycznej i powstania Węgierskiej Republiki Rad, które upadło w sierpniu tego samego roku. Dramat nastąpił jednak w roku 1920, kiedy na mocy traktatu w Trianon, podpisanego 4 czerwca 1920 roku, Węgry utraciły ponad dwie trzecie swojego terytorium oraz znaczną część ludności na rzecz sąsiednich krajów. Traktat w Trianon jest jednym z najtragiczniejszych wydarzeń w historii Węgier.

Czytaj też:
Pogrzeb Węgier. Traktat w Trianon to niezabliźniona ranaCzytaj też:
Wojenny efekt domina. Jak zaczęła się pierwsza wojna światowa