Męczeński krzyż szubienicy
  • Sławomir KoperAutor:Sławomir Koper

Męczeński krzyż szubienicy

Dodano: 
Zygmunt Sierakowski
Zygmunt Sierakowski Źródło:Wikimedia Commons
Zygmunt Sierakowski: – Gdyby twój car koronę mi swoją na głowę włożył, niczego się nie dowie. Życie mi wydrze, ale mnie nie spodlił!

W lipcu 2017 r., podczas prac archeologicznych przy Górze Giedymina w Wilnie, odnaleziono zbiorową mogiłę zawierającą szczątki 20 osób. Były to ciała powstańców styczniowych straconych przez Rosjan, a prawdziwym zaskoczeniem stała się identyfikacja ciała przywódcy insurekcji na Żmudzi, gen. Zygmunta Sierakowskiego. Umożliwiła to zachowana obrączka ślubna z wygrawerowaną datą oraz imionami oficera i jego żony, Apolonii.

Sierakowski miał za sobą karierę w carskiej armii, dokąd trafił wprost z rot aresztanckich nad Morzem Kaspijskim, zesłany tam za próbę przedarcia się do Galicji w czasie Wiosny Ludów. Miał jednak szczęście i gdy objęła go amnestia, został skierowany do Jekaterynosławia na Ukrainie (obecnie Dniepr). Wówczas zdecydował się na karierę wojskową, którą zamierzał połączyć z działalnością patriotyczną, bo nie wyrzekł się polskości.

Trafił na dobry czas, gdyż klęska Rosji w wojnie krymskiej (1853–1856) wykazała brak wykwalifikowanej kadry oficerskiej w armii carskiej. Dlatego pomimo odium zesłańca Sierakowski dostał się do Akademii Sztabu Generalnego w Petersburgu, którą ukończył z wyróżnieniem w 1859 r. Następnie w stopniu kapitana trafił do Sztabu Generalnego, gdzie opracował projekt reformy wojskowego kodeksu karnego. Dotychczasowy wywodził się bowiem z czasów Piotra I (!) i po ponad półtora wieku stał się niebezpiecznym anachronizmem.

Ku powstaniu

Jego projekt został przyjęty z zadowoleniem przez ministra wojny Rosji, Dmitrija Milutina, i do jego rozpatrzenia powołano specjalną komisję. Sierakowski przestał być anonimowym oficerem i jako oficjalny przedstawiciel rosyjskiej armii wyjeżdżał nawet kilka razy na zachód Europy. Zajmował się tam głównie badaniem „kryminalistyki wojskowej”, co w praktyce oznaczało studia nad rozwiązaniami dotyczącymi systemu penitencjarnego w armiach państw zachodnich.

Artykuł został opublikowany w 10/2022 wydaniu miesięcznika Historia Do Rzeczy.