Jadwiga Śląska była przez lata jedyną polską świętą. Na Śląsku, choć nie tylko w tym regionie, otoczono ją kultem już krótko po śmierci.

Księżna śląska

Jadwiga Śląska urodziła się około 1178-1780 roku W Andchesie w Bawarii. Jej ojcem był Bertold VI von Andches i Agnieszka z rodu Wettynów. Wśród jej rodzeństwa był biskup (Eckbert, bp Bambergu) i koronowane głowy, m.in. Agnieszka, żona króla Francji Filipa II Augusta i Gertruda, żona króla Węgier Andrzeja II.

Rodzina zadbała o wykształcenie Jadwigi, choć kształcenie zwłaszcza księżniczek i królewien nie było rzeczą częstą w tamtych czasach. Jadwiga pobierała nauki w klasztorze benedyktynek w Kitzingen koło Würzburga, gdzie przełożoną była jedna z jej sióstr. Uczyła się czytania, pisania, malarstwa i haftu, studiowała Biblię i żywoty świętych.

W wieku 12 lat Jadwiga została wydana za księcia piastowskiego, Henryka I Brodatego. „Klasztorne wychowanie u benedyktynek w Kitzingen wywarło niemały wpływ na zachowanie młodej księżnej. Żywot św. Jadwigi z końca XIII wieku zawiera liczne przykłady jej niezwykłej pobożności, choć – jak zaznacza Benedykt Zientara – przesadzona wydaje się być ocena, jakoby Jadwiga »(…) od dzieciństwa miała starcze serce, (…) unikała rzeczy błahych, wdrażała się w dobre obyczaje i uciekała od młodzieńczych wybryków«”. – pisze Ewa Olkuśnik w tekście „Jadwiga Śląska. Księżna niezwykłej pobożności”.

Jadwiga i Henryk doczekali się siedmiorga dzieci. Były to: Zofia, Gertruda, Agnieszka, Bolesław Konrad, Henryk oraz ostatni syn, nieznany z imienia. W 1202 roku Henryk Brodaty objął rządy na Śląsku, po śmierci swego ojca Bolesława Wysokiego. Jadwiga bywała aktywna politycznie. Dało się to zauważyć zwłaszcza w 1229 roku, kiedy jej mąż toczył wojnę z Konradem Mazowieckim o władzę na Mazowszu. Dzięki jej mediacjom Henryk Brodaty, który dostał się w czasie konfliktu do niewoli, wyszedł na wolność. W zamian miał zrzec się roszczeń wobec Małopolski.

Przede wszystkim jednak Jadwiga jako księżna zaangażowała się w działalność fundacyjną i dobroczynną. Z jej inspiracji powstał m.in. szpital dla osób chorych na trąd w Środzie Śląskiej oraz szpital we Wrocławiu. Jadwiga ufundowała też kilkanaście kościołów i klasztorów, wiele z nich wspólnie z mężem. Wśród nich, najbardziej kojarzony z Jadwigą, klasztor cysterek w Trzebnicy. W 1209 roku Jadwiga i Henryk złożyli śluby czystości. Ponoć, od tamtej pory, nigdy nie przebywali już sam na sam.

Święta

Kiedy po około czterdziestu latach małżeństwa, w 1238 roku Henryk Brodaty zmarł, Jadwiga przeniosła się do klasztoru w Trzebnicy. Nigdy nie złożyła ślubów zakonnych, chcąc zapewne samodzielnie zarządzać swoim majątkiem, jednak przywdziała habit mniszki i prowadziła bardzo skromne życie. Uczestniczyła niekiedy w kilku mszach dziennie, jadła głównie warzywa i ryby, a często sam chleb. Mówi się, że zrezygnowała z noszenia obuwia, a kiedy zwrócono jej uwagę, aby ze względów zdrowotnych zaczęła zakładać buty, zamiast założyć je na stopy, zaczęła nosić je pod pachą lub przewieszone przez ramię.

Jadwiga Śląska nadal prowadziła działalność dobroczynną. Interesowała się też rozwojem Śląska. Sprowadzała nowych osadników z Niemiec, dążyła do zwiększenia produkcji rolnej w regionie. Jadwiga Śląska zmarła 14 lub 15 października 1243 roku w Trzebnicy. Tam też została pochowana.

Kult Jadwigi rozprzestrzenił się tuż po jej śmierci. W 1260 roku, z inspiracji legata papieskiego w Polsce Anzelma, który wcześniej miał okazję poznać księżną, rozpoczął się jej proces kanonizacyjny. Do grona świętych Jadwiga Śląska została wyniesiona 26 marca 1267 roku. Jadwiga została uznana za patronkę Polski i Śląska. Jej grób w Trzebnicy odwiedzało wielu monarchów i królowych. Jadwiga znana była też na innych ziemiach. Poza Polską święta Jadwiga czczona jest także w Czechach, na Węgrzech i w Austrii.

Czytaj też:
Bolesław Chrobry. Życie prywatne pierwszego króla PolskiCzytaj też:
Oczy SkarbimiraCzytaj też:
QUIZ: Kazimierz III Wielki. Co wiesz o największym z polskich monarchów?