Bitwa pod Cedynią rozegrana została 24 czerwca 972 roku. Naprzeciwko siebie stanęły wojska władcy Polan Mieszka I i siły margrabiego Marchii Łużyckiej Hodona.
Dokładna lokalizacja bitwy pod Cedynią nie jest znana. Kronikarz Thietmar podaje, iż starcie miało miejsce niedaleko miejscowości Cidini. Różni badacze lokalizowali „Cidini” w innych miejscach, lecz na ogół zgadzają się oni, że bitwa z Hodonem rozegrana została pod istniejącą także dzisiaj miejscowością Cedynia (woj. zachodniopomorskie).
Geneza konfliktu
Mieszko I opanował rejony leżące niedaleko Cedyni około 967 roku. Było to miejsce, gdzie znajdował się prawdopodobnie bród na Odrze i którędy przebiegał ważny szlak handlowy. W latach 70. X wieku Mieszko I zintensyfikował politykę podbojów na zachodnich rubieżach ówczesnej Polski. Rosnące wpływy polskiego władcy nie podobały się lokalnym książętom niemieckim, którzy chcieli zahamować jego podboje. Choć Mieszka i cesarza niemieckiego obowiązywał traktat, margrabia Marchii Łużyckiej (jednocześnie poddany cesarza), wbrew Ottonowi, zdecydował się na atak na ziemie polskie w roku 972.
Jak pisał Thietmar: „Tymczasem dostojny margrabia Hodo, zebrawszy wojsko, napadł z nim na Mieszka, który wierny cesarzowi płacił trybut aż po rzekę Wartę”. Powyższe słowa kronikarza oznaczałyby, że cesarz Otton mógł nie wiedzieć o zamiarach Hodona lub nie wyrazić zgody na akcję swego poddanego, gdyż był związany układem z Mieszkiem.
Bitwa pod Cedynią
Hodon wyruszył z Magdeburga. 24 czerwca 972 roku rozpoczęła się bitwa pod Cedynią z siłami polskimi pod wodzą Mieszka I. Jak zapisał Thietmar:
„Kiedy w dzień św. Jana Chrzciciela starli się z Mieszkiem, odnieśli zrazu zwycięstwo, lecz potem w miejscowości zwanej Cidini brat jego [Mieszka; dop.red.] Czcibor zadał im klęskę, kładąc trupem wszystkich najlepszych rycerzy z wyjątkiem wspomnianych grafów”.
Siły obydwu stron były najpewniej dość wyrównane. Zarówno Hodon, jak Mieszko zgromadzili po kilka tysięcy zbrojnych, w tym po około tysiącu ciężkiej konnicy. Po stronie Hodona walczyli ochotnicy oraz wojownicy najęci przez różnych lokalnych możnych. Mieszko dysponował oddziałami dobrze przygotowanych łuczników i wyćwiczonej w boju piechoty.
W początkowej fazie bitwy pod Cedynią to wojska Hodona miały przewagę. Jego ludzie przeszli przez Odrę i ruszyli za polskimi wojownikami. Był to kluczowy moment bitwy. Wojska Hodona rozluźniły szyki, co natychmiast wykorzystał Mieszko. Oddziały dowodzone przez Czcibora (brata Mieszka) runęły niespodziewanie na siły niemieckie. Z grodu w Cedyni wyszły wtedy wojska, które otoczyły siły Hodona. Bitwa przerodziła się w rzeź niemieckich rycerzy. Bitwę pod Cedynią przeżyli tylko nieliczni poddani cesarza, w tym Hodon.
Dziś nie ma zgody, czy cały manewr wciągnięcia Niemców za Odrę oraz ich otoczenia, był z góry zaplanowanym przez Czcibora i Mieszka działaniem, czy niejako „przypadkiem”, który szczęśliwie wykorzystał Czcibor ratując swego brata przed klęską. Bez względu jednak na to, jak było, bitwa pod Cedynią okazała się całkowitym sukcesem Polski i pierwszego historycznego władcy naszego kraju. Hodon musiał porzucić swoje plany podboju ziem Pomorza Zachodniego.
Po wojnie z Marchią Łużycką Mieszko ruszył na ziemię sandomierską i podbił ją. Stamtąd ruszył na Lubelszczyznę i ziemię przemyską. W tym czasie do państwa Mieszka przyłączone zostały także ziemie należące do plemienia Wiślan.
W końcu jednak, aby uspokoić wciąż napięte nastroje w rejonie Pomorza Zachodniego cesarz Otton I wezwał księcia Polan na zjazd w Kwedlinburgu. Pomorze zostało w polskich rękach, ale Mieszko został zmuszony do oddania swojego syna w roli zakładnika. Miał on być gwarantem pokoju na granicy niemiecko-polskiej.
Na wzniesieniu nazwanym po latach górą Czcibora (znajduje się ona na zachód od Cedyni) 24 czerwca 1972 roku odsłonięto „Pomnik Polskiego Zwycięstwa nad Odrą”, upamiętniający tysiąclecie Bitwy pod Cedynią.
Czytaj też:
Mieszko II. Bratobójcze walki i okaleczenieCzytaj też:
Chrzest Polski czy chrzest Mieszka? Co skłoniło księcia Polan do przyjęcia Boga?Czytaj też:
Zjazd w Kwedlinburgu. Skąd Mieszko I wziął wielbłąda?