Kto odpowiada za śmierć młodego monarchy? Czy coś wspólnego ze śmiercią Wacława III miał Władysław Łokietek?
Przemyślidzi w Polsce
Wacław III urodził się 6 października 1289 roku. Był synem króla Czech i Polski Wacława II oraz Guty z dynastii Habsburgów. Ojciec miał wobec niego wielkie plany. Liczył, że syn odziedziczy po nim trony Polski, Czech, a także zdobędzie koronę Węgier.
Szansa na zdobycie tronu węgierskiego pojawiła się w 1298 roku. Doszło wówczas do spotkania króla Czech Wacława II, króla Węgier Andrzeja III oraz Albrechta Austriackiego, podczas którego uzgodniono m.in. zaręczyny córki Andrzeja III (który nie miał męskiego potomka) z synem Wacława II. Gdyby Andrzej nie doczekał się już syna, korona Węgier przypaść miała więc Wacławowi III.
Układ wydawał się bardzo klarowny. Nie przewidziano jedynie buntu węgierskich poddanych. Możni z Węgier wybrali bowiem własnego następcę Andrzeja III. Kolejnym władcą miał zostać, pochodzący z Neapolu, Karol Robert Andegaweński. W czerwcu 1300 roku Karol Robert przybył do Splitu w Dalmacji, gdzie jego władzę uznał arcybiskup ostrzyhomski Grzegorz, a za nim cała należąca do Węgier Chorwacja.
W roku 1301 zmarł król węgierski, Andrzej III. Prawa do tronu mieli w tym momencie, de facto, zarówno Wacław III, jak Karol Robert. Co do tego drugiego, na Węgrzech pojawiały się jednocześnie wątpliwości, czy faktycznie uznać go królem (jak chcieli chorwaccy możni i arcybiskup Ostrzyhomia), czy jednak iść za wolą Andrzeja III i na tron wybrać czeskiego Wacława III.
Wkrótce w Budzie rozpoczęto rozmowy mające wyłonić nowego monarchę. Ostatecznie zgodzono się, że władzę na Węgrzech obejmie syn króla Czech, czyli Wacław III. 27 sierpnia1301 roku odbyła się jego królewska koronacja – jako król Węgier przyjął on imię Władysław V.
Karol Robert nie zamierzał jednak rezygnować z obiecanego mu władztwa. Miał on poparcie kardynała Mikołaja Boccassiniego (późniejszego papieża Benedykta XI). Wacław III krótko cieszył się węgierskim tronem. 31 maja 1303 roku został zdetronizowany przez papieża Bonifacego VIII. Królem Węgier ogłoszono Karola Roberta. Za Andegawenem opowiedział się też król rzymski Albrecht Habsburg oraz polski książę Władysław Łokietek, który obawiał się wzrostu znaczenia Przemyślidów w środkowej Europie.
W odpowiedzi na te decyzje Wacław II zdecydował o zbrojnej interwencji na Węgrzech, lecz nie zdołał on pokonać Karola Roberta. W końcu Wacław wycofał się z Budy zabierając ze sobą syna oraz insygnia koronacyjne królów Węgier. Wacław miał ponadto w tym czasie także inne problemy: od zachodu jego ziemie najechały wojska Albrechta, a od północy uaktywnił się Władysław Łokietek.
21 czerwca 1305 roku Wacław II zmarł. Jego następcą, królem Czech i Polski został Wacław III. Nastoletni władca znalazł się w trudnym położeniu. Jego wpływ na rządy w Polsce był niewielki, Węgry właściwie stracone, a ziemie Czech zagrożone przez wrogów.
Krótkie samodzielne rządy
Wacław III rozpoczął rządy od odsunięcia od wpływów dawnych doradców swojego ojca. Postanowił też, w pierwszej kolejności, pojednać się z Albrechtem Habsburgiem. Zdecydował także zrzec się pretensji do korony Węgier, oddając te roszczenia na ręce Ottona Wittelsbacha, któremu przekazał także węgierskie klejnoty koronne. Kolejną dobrą decyzją było wydanie swojej siostry za księcia Karyntii i Tyrolu Henryka, co dało Czechom cennego sojusznika.
Dużo gorzej szło Wacławowi w Polsce, gdzie różni książęta piastowscy rywalizowali nie tylko ze sobą, ale także sprzeciwiali się władzy Przemyślidów i chcieli pozbawić Wacława korony polskiej.
Wacław próbował ratować swoją trudną sytuację. W październiku 1305 roku poślubił Wiolę Elżbietę, córkę księcia cieszyńskiego Mieszka. Nawiązał też kontakty z Krzyżakami i Brandenburgią, lecz sojusze te nie zdały się na wiele, gdyż zarówno Łokietek, jak książęta śląscy zdobywali kolejne rejony Królestwa Polskiego. Władza czeska w Polsce stopniowa się kurczyła. Wacław III postanowił w końcu osobiście wyruszyć na wyprawę wojenną do Polski. Podróż miała być (być może) połączona z koronacją królewską na Wawelu.
Wacław nie zdążył jednak na ziemie polskie dotrzeć. 4 sierpnia 1306 roku, podczas podróży, w czasie pobytu w Ołomuńcu na Morawach, Wacław III został zamordowany przez skrytobójcę. Mordercą był najemny żołnierz Konrad z Botenštejnu, który chwilę po zabiciu Wacława został ujęty i zabity. Z czyjego polecenia Konrad działał? Aż do dnia dzisiejszego tego nie wiadomo. Wacław III miał wielu wrogów. Na jego śmierci zależało książętom piastowskim, władcom niemieckim oraz Karolowi Robertowi. W Polsce konflikty po śmierci Wacława nie ustały. Walki o Kraków trwały jeszcze przez wiele lat, do czasu koronacji Władysława Łokietka na króla, co miało miejsce dopiero w 1320 roku.
Na Wacławie III zakończyła się dynastia Przemyślidów, która władała w Czechach przynajmniej od połowy IX wieku.
Czytaj też:
Bitwa pod Zawichostem. Do czasu Grunwaldu nie było ważniejszego starciaCzytaj też:
Rogatka. Pierwszy turniej rycerski w Polsce i książę-awanturnikCzytaj też:
Pierwszy król po dwustu latach. Kto zabił Przemysła II?