Bolesław Chrobry przez lata pielęgnował, umacniał i rozszerzał władztwo, które pozostawił mu ojciec, Mieszko I, pierwszy historyczny władca Polski. Starania Chrobrego zostały zwieńczone 18 kwietnia 1025 roku, kiedy to prawdopodobnie (data dzienna nie jest pewna) doszło do koronacji polskiego władcy na króla.

Niestety Chrobry nie cieszył się długo koroną królewską. Król zmarł 17 czerwca 1025 roku, a więc, jeśli przyjąć datę 18 kwietnia za dzień koronacji, zaledwie dwa miesiące po ceremonii.

O jego życiu jako władcy, polityce, jaką prowadził i zasługach, zarówno na polach bitew, jak przy negocjacyjnych stołach, mówi się ostatnio wiele, zwłaszcza kontekście tysięcznej rocznicy jego koronacji i powstania Królestwa Polskiego. Spójrzmy jednak na Chrobrego z nieco innej strony. Co wiemy o jego żonach i dzieciach? Kim były kobiety, które miały dać Chrobremu i Koronie następcę tronu i ostatecznie, który z jego synów zasiadł na tronie? Czy był to, jak mogłoby się zdawać, pierworodny?

Córka Rykdaga

Rykdag był margrabią Miśni w latach 982-985. Przez pewien czas był potężnym panem feudalnym władającymi ziemiami pomiędzy Soławą a Odrą. Nie jest znana tożsamość jego żony, wiadomo jednak, że miał z nią troje dzieci: Karola, Gerburgę i nieznaną z imienia córkę. To właśnie ta trzecia, której imienia nie znamy, została poślubiona księciu piastowskiemu Bolesławowi. Prawdopodobnie małżeństwo nie trwało długo i było bezdzietne. W 984 roku Rykdag utracił marchię miśnieńską, a rok później zmarł. Małżeństwo Bolesława z jego córką stało się dla władającego wówczas Polską księcia Mieszka I nieopłacalne. Prawdopodobnie to Mieszko nalegał na oddalenie córki Rykdaga, co nastąpiło po śmierci byłego margrabiego w 985 roku. Bolesław był wówczas jeszcze bardzo młody (urodził się w 967 roku), a więc przywidywano, że znajdzie jeszcze żonę, z którą doczeka się syna.

Judyta czy Karolda?

O drugiej żonie Chrobrego wspominał kronikarz Thietmar z Merseburga, ale i tak jej istnienie jest niekiedy poddawane w wątpliwość (sugeruje się, że to nie ona była żoną Chrobrego, lecz jakaś inna kobieta). Nie wiadomo, kiedy się urodziła. Pochodziła z Węgier. Imię Judyta „nadał” jej Jan Długosz. Kronikarz uznał ponadto, że była ona córką władcy węgierskiego Gejzy. Być może „Judyta” była jednak nie córką, a siostrą żony Gejzy (czyli jego szwagierką). Jej imię brzmiało podobno nie Judyta, a Karolda.

Z drugiego małżeństwa Chrobrego pochodził syn Bezprym. Ten związek także nie trwał długo. Małżeństwo ponownie zostało unieważnione około 986 roku lub na początku 987 roku, tuż po narodzinach syna. Powodem odesłania żony było pogorszenie się relacji polsko-węgierskich. Judyta-Karolda zmarła prawdopodobnie niedługo później

Emnilda

Była trzecią żoną Chrobrego. Bolesław darzył ją prawdopodobnie szczerym uczuciem i bardzo ubolewał po jej stracie. Ślub z Emnildą odbył się prawdopodobnie jeszcze 987 roku, krótko po oddaleniu Judyty-Karoldy, ale nie później niż w 989 roku. Emnilda urodziła się około 970-975 roku. Była córką Dobromira. Nie wiadomo kim dokładnie Dobromir był – wspomina o nim jedynie Thietmar. Przypuszcza się, iż ojciec Emnildy pochodził z książęcego rodu z Ołomuńca lub z Łużyc albo Milska.

O Emnildzie wypowiadał się pochlebnie nawet Thietmar, który nie lubił Bolesława Chrobrego i charakter polskiego władcy rysował w jak najgorszych barwach. Emnilda, jego zdaniem, była osoba opanowaną i dobrze ułożoną, która swoją postawą wpływała pozytywnie na męża i jego gwałtowny charakter. Thiermar pisał:

„Trzecią (żoną) [Bolesława] była Emnilda, córa czcigodnego księcia Dobromira, która – Chrystusowi wierna – niestateczny umysł swego męża ku dobremu zawsze kierowała i nie ustawała w zabiegach, by przez wielką szczodrobliwość w jałmużnach i umartwienia odpokutować za grzechy ich obojga”.

W Emnildzie pisał pozytywnie także Anonim zwany Gallem.

„Nieraz bowiem żona jego, [tj. Bolesława Chrobrego] królowa, kobieta mądra i roztropna, wielu wydanych na śmierć za przestępstwo wyrwała z rąk pachołków, ocaliła od bezpośredniego niebezpieczeństwa śmierci i w więzieniu, pod strażą zachowywała ich miłosiernie przy życiu, niekiedy bez wiedzy króla, a kiedy indziej za jego milczącą zgodą”.

Z relacji Anonima można wyczytać, iż Emnilda nie tylko miała wpływ na męża, ale także na sprawy państwowe. Niewykluczone, że w pewnych kwestiach doradzała księciu Bolesławowi. Emnilda i Bolesław Chrobry mieli pięcioro dzieci. Były to, w kolejności: nieznana z imienia córka, Regelinda, Mieszko II Lambert, nieznana z imienia córka i syn Otto. Choć Bolesław miał jeszcze starszego syna Bezpryma z poprzedniego małżeństwa, pozbawił go prawa do tronu, a swym dziedzicem uczynił Mieszka II. Emnilda zmarła pod koniec 1016 roku.

Oda Miśnieńska

Oda urodziła się około 996-1002 roku. Była córką Ekkeharda, margrabiego Miśni. Jej ślub z Bolesławem Chrobrym odbył się 3 lutego 1018 roku w okresie Wielkiego Postu. Związek z Odą miał być dla księcia Bolesława gwarancją zawartych wcześniej układów w Budziszynie, który kończył wojnę z Niemcami. Z małżeństwa z Odą narodziła się jedna córka, Matylda (została prawdopodobnie żoną księcia Szwabii Ottona ze Schweinfurtu).

Trudno orzec, jak układało się małżeństwo Ody i Bolesława. Był to czas, kiedy w Gnieźnie przebywała jego kochanka, porwana zresztą przez Bolesława, Przedsława, córka Włodzimierza Wielkiego. Jan Długosz sugerował, iż Oda została wraz z Bolesławem koronowana na królową Polski, ale nie ma na ten temat żadnych dowodów. Nie jest znana data śmierci Ody ani jej losy po śmierci Bolesława Chrobrego w roku 1025.

Przedsława

Przedsława była, według opisów kronikarskich, nałożnicą polskiego księcia Bolesława Chrobrego. Wiadomo o niej niewiele. Faktem jest, że została przez Bolesława uprowadzona z Kijowa podczas wyprawy kijowskiej w roku 1018.

Bolesław starał się wcześniej, w roku 1017, o jej o rękę, lecz na małżeństwo nie zgodził się brat Przedsławy, Jarosław Mądry. Rok później, kiedy Chrobry zdobył Kijów, miał dopuścić się gwałtu na Przedsławie i zabrać ją ze sobą do Polski, gdzie została jego kochanką.

Wcześniej Przedsława brała aktywny udział w walkach o tron pomiędzy swoimi braćmi. Stała po stronie Jarosława Mądrego, była jego „informatorką” w Kijowie i jednocześnie występowała przeciwko drugiemu bratu, Świętopełkowi, który był zięciem Bolesława Chrobrego.

W 1018 roku Chrobry, po podpisaniu pokoju w Budziszynie ruszył na Ruś, gdzie zdobył Kijów. Pisał o tym Anonim zwany Gallem:

„A Bolesław bez oporu wkroczył do wielkiego i bogatego miasta i dobywszy z pochew miecza uderzył nim w Złotą Bramę, gdy zaś ludzie jego się dziwili, czemu to czyni, wyjaśnił [im to] ze śmiechem, a wcale dowcipnie: »Tak jak w tej godzinie Złota Brama miasta ugodzona została tym mieczem, tak następnej nocy ulegnie siostra najtchórzliwszego z królów, której mi dać nie chciał. Jednakże nie połączy się z Bolesławem w łożu małżeńskim, lecz tylko raz jeden, jak nałożnica, aby pomszczona została w ten sposób zniewaga naszego rodu, Rusinom ku obeldze i hańbie«”.

O porwaniu Przedsławy wspominał także Thietmar (pokazując jednoznacznie, jaką opinię miał o Bolesławie):

„Obecne były przy tym: macocha wspomnianego księcia, jego żona oraz dziewięć jego sióstr, z których jedną, dawniej sobie upatrzoną, ten stary wszetecznik Bolesław uprowadził bezwstydnie, zapominając o swojej ślubnej małżonce”.

Dalsze losy Przedsławy są nieznane. Na obrazie Jana Matejki „Bolesław Chrobry ze Światopełkiem przy Złotej Bramie w Kijowie” malarz Przedsława to siedząca w lektyce kobieta.

Czytaj też:
Piastowie byli Szkotami? Nowe ustalenia naukowcówCzytaj też:
Poganin, święty, wojownik? Pierwszy z władców - kim naprawdę był Mieszko I?Czytaj też:
Nie w pełni doceniany syn Jagiełły. To on stworzył potęgę Jagiellonów