Wspomnienie świętego Mikołaja przypada na 6 grudnia. Dzień ten, znany powszechnie jako Mikołajki, jest czasem obdarowywania się drobnymi upominkami. A co wiemy o samym bohaterze tego dnia? Kim jest święty Mikołaj? Ile w ogóle o nim wiemy, a ile z opowieści na jego temat to legendy?
Życie Mikołaja z Miry
Święty Mikołaj żył na przełomie III i IV wieku. Urodził się prawdopodobnie w Patarze (dzisiejsza Turcja). Był on biskupem Miry, podobno brał udział w soborze nicejskim, który odbył się w 325 roku, lecz nie ma na to pewnych dowodów, gdyż żadne źródło pochodzące z wcześniejszego okresu, niż VI wiek, nie przekazało o Mikołaju żadnej wzmianki. Mikołaj miał zginąć śmiercią męczeńską, lecz wiadomość o tym pojawiła się (przynajmniej spośród zachowanych źródeł) dopiero w połowie VI wieku za panowania Justyniana Wielkiego.
Pierwsze pewne informacje o Mikołaju pojawiają się dopiero w dziele „Praxis de Stratelatis” z VI wieku. Według tego przekazu niejaki Mikołaj miał uratować życie sześciu żołnierzy cesarza Konstantyna Wielkiego skazanych na śmierć. Kolejne fakty na temat świętego Mikołaja ukazywały się w kolejnych dziełach w dalszych latach, a kult świętego Mikołaja, biskupa Miry, rozwijał się w całym świecie chrześcijańskim.
Możliwe, że ludzie żyjący w VI-IX wieku posiadali więcej sprawdzonych informacji na temat Mikołaja. Niestety do dnia dzisiejszego zachowało się stosunkowo niewiele źródeł, a daty ich powstania powodują, że prawdziwość wielu informacji na temat świętego Mikołaja poddawana jest w wątpliwość. Niektórzy historycy zastanawiali się nawet, czy ktoś taki jak święty Mikołaj faktycznie kiedykolwiek istniał.
Bez względu na dylematy badaczy, święty Mikołaj od ponad tysiąca lat otoczony jest kultem przez kolejne pokolenia chrześcijan. Od bardzo dawna Mikołaj jest znany i popularny nie tylko w kościele katolickim, ale również prawosławnym i grekokatolickim. Mikołajowi przypisuje się także liczne cuda, jakie czynił za życia.
O świętym Mikołaju powstało bardzo wiele opowieści. Część z nich to z pewnością tylko piękne legendy, lecz kto wie – w każdej takiej historii obecne może być ziarno prawdy.
Według najczęściej powtarzanych opowieści, święty Mikołaj od najmłodszych lat miał być bardzo pobożny i szlachetny. Po śmierci swoich rodziców postanowił oddać cały majątek. Całe życie pomagał biednym i pokrzywdzonym. Jako biskup Miry zwalczał pogaństwo i sprzeciwiał się arianom. Z dzieła Szymona Metafrastesa (pochodzącego z IX wieku) dowiadujemy się, że Mikołaj był przez pewien czas więziony przez kolejnych cesarzy, co uczyniło męczennikiem za wiarę. W 325 roku, już jako biskup, brał udział w soborze w Nicei. W tym czasie był blisko cesarskiego dworu i przyjaźnił się z samym cesarzem Konstantynem Wielkim, który w 313 roku wydał edykt mediolański, w którym zrównywał religię chrześcijańską z innymi religiami (był to, de iure, początek końca instytucjonalnego prześladowania chrześcijan w Cesarstwie Rzymskim).
Kolejne żywoty świętego Mikołaja powstawały jeszcze w IX, a później w XII i XIII wieku. Autorzy tychże dzieł hagiograficznych czerpali od swoich poprzedników, a także z licznych legend i opowieści ludowych na temat świętego Mikołaja.
Święty Mikołaj, według różnych przekazów, miał umrzeć 6 grudnia 345 lub 352 roku. Ciało świętego zostało przeniesione w 1087 roku z Miry do Bari w południowej Italii przez kupców z Bari, który obawiali się ataku Turków na Mirę. Tam właśnie, w bazylice we włoskim Bari, doczesne szczątki Mikołaja spoczywają do dzisiaj (ciekawostką jest, że właśnie w tej bazylice pochowana jest nasza polska królowa, Bona Sforza).
Dzień 6 grudnia czczony jest jako wspomnienie świętego Mikołaja przynajmniej od pierwszej połowy IX wieku. Od czasu Soboru Watykańskiego II (1969 rok) święto świętego Mikołaja zostało zniesione. W jego miejsce ustanowiono wspomnienie dowolne. Święty Mikołaj uznawany jest za patrona osób będących w trudnej sytuacji, a także patrona dzieci.
Czytaj też:
"Dziecko grzechu i łaski". Od grzesznika do Doktora KościołaCzytaj też:
Kamienna zagadkaCzytaj też:
Cudownie ocalałe. 10 najstarszych zabytków polskiego piśmiennictwa