Choć procesy o czary kojarzone są głównie ze średniowieczem, Kościołem Katolickim i Świętym Oficjum, to jest to pogląd zupełnie niesłuszny. Ostatnia egzekucja osoby posądzonej o czary, Barabry Zdunk, miała miejsce w 1811 roku w Prusach, a dokładnie w Reszlu, znajdującym się w obecnie w Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim.
Barbara Zdunk
Barbara Zdunk miała urodzić się niedaleko Bartoszyc w rodzinie chłopskiej. Pracowała od 9 roku życia. Mając 17 lat wdała się w romans. Po jakimś czasie poślubiła jakiegoś nieznanego bliżej mężczyznę o nazwisku Sdunk. Małżeństwo się jednak rozpadło, a Barbara miała później kilku kochanków, a także kilkoro dzieci z różnych związków.
W nocy z 16 na 17 września 1807 roku Barbara Zdunk miała podłożyć ogień w Reszlu, co – jak mówiono – było zemstą na dużo młodszym kochanku imieniem Jakob (inna wersja mówi, że Barbara podpaliła miasteczko po śmierci swego kochanka). W czasie pożaru zginęło dwoje ludzi. Śledztwo wykazało, że to Zdunk jest odpowiedzialna za podłożenie ognia. Kobieta została aresztowana. Oskarżono ją o wywołanie pożaru przy pomocy czarów. Sąd miejski skazał ją na spalenie na stosie.
Jej sprawa wywołała w Prusach wiele emocji. Kolejne sądy przekazywały sprawę Zdunk coraz wyżej, aż zająć musiał się nią sam król Fryderyk Wilhelm III, który ostatecznie wyrok zatwierdził. W tym czasie Zdunk cały czas przebywała w areszcie, gdzie była wykorzystywana seksualnie przez strażników. W areszcie Zdunk urodziła dwoje dzieci.
21 sierpnia 1811 roku Barbara Zdunk zginęła spalona na stosie. Mówi się, że kat, przed podłożeniem ognia, udusił kobietę, aby nie cierpiała w płomieniach.
Śmierć Barbary Zdunk na stosie była to ostatnia tego typu egzekucja w Europie.
Czary w historii
Wiara w magię, czary i magiczne moce jest tak stara, jak historia rodzaju ludzkiego. Nie da się wskazać, kto był pierwszym czarownikiem, szamanem, wiedźmą.
Z magią łączono przede wszystkim kobiety. Niekiedy nazywano je wiedźmami, co oznaczało, że były to „kobiety wiedzące” – wiedziały po prostu więcej od innych, znały się np. na leczeniu, ziołach.
Antropolog kultury, dr Andrzej Krasnowolski, pytany był w Polskim Radiu o fenomen czarownic. Wskazał, że to Germanie po raz pierwszy zaczęli łączyć „kobiety wiedzące” – czarownice z ciemnymi mocami i diabłem. „Pogańscy Germanie byli przekonani o wielkiej mocy kobiet i mocy łączenia się ich z tym, co nadnaturalne, magiczne”. – mówił dr Krasnowolski.
Kościół dość długo nie miał nic wspólnego z posądzaniem kobiet o czary. Dopiero w 906 roku ogłoszono, że wiara w magię jest herezją. Najsłynniejsze „polowania na czarownice” odbywały się zaś dopiero od XV do XVIII wieku. W 1486 roku wydano najsłynniejszy „podręcznik” dla łowców czarownic, pt. „Młot na czarownice” (Malleus Maleficarum) autorstwa Heinricha Kramera i Jakoba Sprengera.
Więcej procesów o czary odbyło się w krajach, gdzie większość mieszkańców stanowili protestanci. Nie jest znana dokładna liczba procesów ze względu na brak źródeł. Szacuje się, że mogło ich być łącznie pomiędzy 5 a 50 tysięcy w ciągu kilku wieków. Ostatni z procesów o czary, a także ostatnia egzekucja „czarownicy” poprzez spalenie na stosie odbyła się w Reszlu, na terenie ówczesnych Prus w 1811 roku.
Niestety, brak podstawowej wiedzy historycznej powoduje, że niekiedy w Internecie pojawia się informacja, że – skoro był to Reszel – to Polska, gdzie Reszel dziś się znajduje, odpowiedzialna jest za śmierć Barbary Zdunk. Z całą pewnością można jednak stwierdzić, że w 1811 roku nikt nie marzył nawet o tym, że Reszel będzie kiedyś częścią Rzeczpospolitej, a nieszczęsną Barbarę spalili na stosie mieszkańcy Prus.
Czytaj też:
Indeks Ksiąg Zakazanych. Czy aby na pewno były takie zakazane?Czytaj też:
Bluźnierstwo i sodomia? Pergamin z Chinon i tajemnice templariuszyCzytaj też:
QUIZ: Szlakiem znanych miejsc. Czy rozpoznasz wszystkie?