Książęce tajemnice

Rezydencja zawdzięcza swój dzisiejszy kształt przebudowie mającej miejsce w pierwszych dekadach XX stulecia i trzeba przyznać, że jego właścicielom, rodzinie Hochbergów, nie brakowało rozmachu. Budowla ma bowiem kubaturę 160 tys. m sześc., a w skład kompleksu wchodzi 400 pomieszczeń, do których należy doliczyć jeszcze kolejne 200 w zabudowaniach gospodarczych. Łączna powierzchnia pięciu zamkowych kondygnacji to blisko 11 tys. mkw.

Wszystko w rodzinie

Zamek początkowo nosił nazwę Książęca Góra, wybudowano go pod koniec XIII w. i przez następne 100 lat był własnością świdnickiej linii Piastów. Warownia powstała na skalnym cyplu nad rzeką Pełcznicą, a walory obronne podnosiły stromo opadające urwiska z trzech stron wzniesienia. Zamek górny zbudowano na planie nieregularnej elipsy, a jego najważniejszym elementem była czworoboczna wieża. Wzdłuż murów obwodowych zlokalizowano zabudowania mieszkalne, a od południa do warowni przylegało przedzamcze. Natomiast od strony południowo-wschodniej powstał owalny dziedziniec z bramą wjazdową, przed którą znajdowała się wykuta w skale fosa.

Po wygaśnięciu świdnickiej linii Piastów zamek przeszedł we władanie władców Czech, a przez kilka lat należał także wraz z całym Śląskiem do króla Węgier, Macieja Korwina. To namiestnik tego władcy rozpoczął przekształcanie twierdzy w obiekt rezydencjonalny, powstała wówczas południowa część, nazwana na część króla „skrzydłem Macieja”. W 1509 r. zamek dostał się w ręce rodziny Hochbergów (początkowo w formie zastawu), którzy mieli nim władać aż do 1941 r. To właśnie oni są odpowiedzialni za dalsze zmiany w jego architekturze.

Hochbergowie przybyli na Śląsk z Miśni w ostatniej dekadzie XIII w. W 1683 r. otrzymali dziedziczny tytuł hrabiowski, a w połowie XIX w. tytuł książęcy. Przejęli w spadku księstwo pszczyńskie, zatem tytułowali się książętami na Pszczynie (von Pless) oraz baronami na Książu.

Ród ostatecznie podzielił się na dwie linie: hrabiowską z Roztoki i książęcą z Książa i Pszczyny. W obu liniach męskich potomków nazywano najczęściej Hans Heinrich i nadawano numery porządkowe w kolejności urodzin. Aby jednak wprowadzić nieco porządku, linia hrabiowska nadawała numery parzyste, a książęca nieparzyste.

Hochbergowie uchodzili za jeden z najznakomitszych (i najbogatszych) rodów europejskich, oficjalnie uznawano, że pod względem majątkowym znajdują się na trzecim miejscu w Niemczech, a na siódmym w Europie. Podstawą ich fortuny stała się eksploatacja bogactw Śląska, gdzie posiadali dziewięć kopalni węgla. Nie zaniedbywali również innych kierunków działalności. To właśnie do nich należał funkcjonujący do dzisiaj słynny Browar Książęcy w Tychach. Byli też właścicielami wielu zakładów przemysłowych z hutami na czele, a podobno w samym tylko Wałbrzychu pracowało dla nich 9 tys. osób.