Cesarz daje rozkaz szwadronowi szwoleżerów polskich będącemu przy nim na służbie, natarcia na artylerię nieprzyjacielską, która z wierzchołka ciaśniny ostrzeliwała gościniec. Waleczny ten oddział prowadzony przez szefa szwadronu Kozietulskiego posunął się natychmiast w kolumnie czwórkami, ponieważ gościniec nie dozwalał szerszego rozwinięcia. Wybiedz na górę galopem pomimo najokropniejszego gradu kartaczów i krzyżowego ognia pieszej strzelby, przewrócić wszystko, cokolwiek się opierało natarciu, opanować niedostępne stanowisko nieprzyjaciela, było dziełem jednej chwili, i wszystko, artyleria, piechota zostało zdobyte, zrąbane, rozproszone odcięte lub zabrane”.
Cytat ten, zaczerpnięty z monumentalnego opracowania poświęconego wojnom z lat 1792–1815 i wydanego niedługo po ich zakończeniu („Victoires, conquêtes, désastres, revers et guerres civiles des Français de 1792 à 1815”) nie oddaje w pełni dramaturgii bitwy o wąwóz Somosierra (30 listopada 1808 r.), ale jednoznacznie określa głównych jej bohaterów – polskich szwoleżerów Gwardii. Graniczący z szaleństwem atak dał początek legendzie formacji, która w kolejnych kampaniach potwierdziła wyjątkowe walory bojowe i stała się jedną z ikon epoki napoleońskiej.
Honor, Ojczyzna, Rząd
Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy tygodnika Do Rzeczy.
Regulamin i warunki licencjonowania materiałów prasowych.