19 października 2005 roku rozpoczął się proces Saddama Husajna. Był on prezydentem Iraku przez ponad dwie dekady. Po rozpoczęciu konfliktu ze Stanami Zjednoczonymi, Husajn ukrywał się aż został schwytany w roku 2003, a w końcu skazany na karę śmierci.
Historia Saddama Husajna i Iraku przypomina dzieje Muammara Kaddafiego i Libii. Obaj byli uznawani za dyktatorów na Zachodzie, nienawidzili Stanów Zjednoczonych i prowadzili ostrą, i bezwzględną politykę wobec wszystkich przeciwników. Obaj zginęli. Czy ich śmierć odmieniła sytuacje w ich krajach na lepsze? Dzisiaj Libia to praktycznie państwo upadłe. Irak, targany konfliktami religijnymi, włączył się po 2011 roku w wojnę w Syrii, a jego ogromny obszar dostał się pod władzę Państwa Islamskiego (ISIS). Dziś, choć zagrożenie ze strony ISIS jest dużo mniejsze, sytuacja w Iraku jest wciąż bardzo daleka od stabilnej.
Husajna droga do władzy
Saddam Husajn urodził się 28 kwietnia 1937 w Tikrit w Iraku. Jego ojciec opuścił rodzinę kilka miesięcy przed narodzinami Saddama. Niedługo później jego starszy brat zmarł na raka. Matka Saddama, pogrążona w głębokiej depresji z powodu śmierci najstarszego syna i zniknięcia męża, nie była w stanie skutecznie opiekować się Saddamem, który w wieku trzech lat został wysłany do Bagdadu, aby zamieszkał ze swoim wujem Khairallahem Talfahem. Po latach Husajn wrócił do matki, lecz nie dogadywał się z jej drugim mężem, co spowodowało, że powrócił do domu wuja. Wychowawca Husajna, pobożny sunnicki muzułmanin i arabski nacjonalista, miał ogromny wpływ na poglądy i dalsze życie przyszłego polityka.
Po ukończeniu szkoły średniej al-Karh w Bagdadzie w 1957 roku, w wieku 20 lat, Saddam wstąpił do Partii Baas, której ostatecznym celem ideologicznym była jedność państw arabskich na Bliskim Wschodzie. 7 października 1959 roku Saddam Husajn i inni członkowie partii Baas próbowali zamordować ówczesnego prezydenta Iraku Abd al-Karim Qasima, który sprzeciwiał się przyłączeniu do rodzącej się Zjednoczonej Republiki Arabskiej. Qasim przeżył atak, choć został postrzelony. Kilku niedoszłych zabójców zostało schwytanych, osądzonych i straconych, ale Saddamowi i kilku innym udało się uciec do Syrii. Stamtąd Saddam Husajn wyjechał do Egiptu, gdzie studiował prawo.
W 1963 roku Quasim został obalony w trakcie tzw. rewolucji 14 Ramadana. Saddam Husajn wrócił do Iraku, ale rok później został aresztowany z powodu wewnętrznych walk w partii Baas. W więzieniu wciąż udzielał się politycznie, poznawał ludzi, rozszerzał swoje kontakty. W 1966 roku uciekł z więzienia i umacniał swoją władzę w partii Baas.
W 1968 roku Saddam Husajn brał udział w bezkrwawym zamachu stanu, w wyniku którego prezydentem Iraku został Ahmed Hassan al-Bakr. Saddam został jego zastępcą. Podczas prezydentury al-Bakra Husajn udowodnił, że jest politykiem skutecznym i, jak na warunki arabskie, nowoczesnym, choć bezwzględnym dla wszystkich wrogów.
Husajn działał na polu modernizacji infrastruktury, przemysłu i systemu opieki zdrowotnej w Iraku. Zreformował pomoc socjalną, edukację i stworzył dotacje dla rolnictwa. Były to przemiany niespotykane w innych krajach regionu. Znacjonalizował przemysł naftowy w kraju, tuż przed kryzysem energetycznym w 1973 roku, co zaowocowało ogromnymi dochodami dla Irakijczyków. Jednocześnie Husajn prowadził bezwzględną politykę wobec swoich przeciwników. Opracował program broni chemicznej oraz stworzył potężny aparat bezpieczeństwa.
Kiedy w 1979 roku prezydent al-Bakr próbował doprowadzić do zjednoczenia Iraku i Syrii, Saddam Husajn wiedział, że to praktycznie pozbawi go wpływów. Zmusił więc al-Bakra do rezygnacji, a 16 lipca 1979 roku sam został prezydentem. Niecały tydzień później zwołał zgromadzenie partii Baas. Podczas spotkania odczytano listę 68 nazwisk. Każdą osobę z listy natychmiast aresztowano i usunięto z sali. Spośród tych 68 osób wszyscy zostali osądzeni i uznani za winnych zdrady stanu, a 22 osoby skazano na śmierć. Na początku sierpnia 1979 roku stracono wielu politycznych wrogów Saddama Husajna.
Wojna z Iranem i inwazja na Kuwejt
W tym samym roku, w którym Saddam objął urząd prezydenta, ajatollah Chomeini przeprowadził udaną rewolucję islamską w sąsiednim Iranie. Husajn miał poważne obawy – jego władza w Iraku opierała się bowiem na wsparciu mniejszości sunnickiej. Istniała możliwość, że w Iraku również nastąpi wybuch niezadowolenia ze strony szyitów (ten odłam islamu dominował w Iranie). W związku z tym 22 września 1980 roku Saddam Husajn rozpoczął wojnę z Iranem. Konflikt rozpoczął się od ataku na bogaty w ropę region Chuzestan. Opinia międzynarodowa była podzielona, jednak Zachód zdecydowanie bardziej obawiał się radykalizmu płynącego z Iranu, niż impulsywnego, ale religijnie bardziej umiarkowanego Husajna. Wojna z Iranem trwała aż do sierpnia 1988 roku, kiedy podpisano zawieszenie broni.
Po zakończeniu wojny z Iranem gospodarka Iraku była w ruinie. Husajn potrzebował dużego sukcesu, zwrócił więc uwagę na bogatego sąsiada – Kuwejt. 2 sierpnia 1990 roku rozpoczęła się iracka inwazja na Kuwejt. ONZ natychmiast nałożyła sankcje gospodarcze na Irak i wyznaczyła termin, kiedy wojska irackie miały opuścić obce terytorium. Husajn tę decyzję zignorował. Wobec tej decyzji, 15 stycznia 1991 roku siły koalicji ONZ kierowane przez Stany Zjednoczone weszły do Kuwejtu rozpoczynając walki z wojskami Saddama Husajna. Kilka tygodni później Irak został zmuszony do opuszczenia okupowanych terenów.
W kolejnych latach Husajn bezwzględnie rozprawiał się z wszelkimi buntami, głównie szyitów i Kurdów, jakie rodziły się na terenie Iraku. Saddam Husajn – można rzec – dbał o względny spokój wewnętrzny w Iraku, ale jego cena była bardzo wysoka.
Przez cały czas reżim Husajna znajdował się pod obserwacją Stanów Zjednoczonych i ONZ. Siły irackie kilkukrotnie przekraczały dozwoloną strefę lotów narzuconą przez ONZ, co spotykało się z odpowiedzią militarną ze strony USA.
Upadek Husajna
11 września 2001 roku organizacja terrorystyczna Al-kaida zaatakowała Stany Zjednoczone. Jej członkowie porwali samoloty, które następnie uderzyły w dwa nowojorskie wieżowce World Trade Center oraz w Pentagon. Niedługo później USA rozpoczęły interwencję wojskową w Afganistanie chcąc rozprawić się z Al-kaidą i pochwycić jej przywódcę, Osamę bin Ladena.
W styczniu 2002 roku prezydent USA, George W. Bush ogłosił, że Irak znajduje się na liście państw wspierających terroryzm i rozwijających broń masowego rażenia. Inspekcje ONZ nie wykazały, aby Irak posiadał broń atomową, jednak pomimo to, 20 marca 2003 roku, Stany Zjednoczone wkroczyły do Iraku. W ciągu kilku tygodni rząd iracki został obalony, jednak Saddamowi Husajnowi udało się zbiec. Jego poszukiwania trwały 8 miesięcy.
13 grudnia 2003 roku Husajna odnaleziono. Ukrywał się w małym podziemnym bunkrze w pobliżu rodzinnego miasta Tikrit. Stamtąd został przeniesiony do amerykańskiej bazy w Bagdadzie, gdzie pozostał do 30 czerwca 2004 roku, kiedy to został oficjalnie przekazany tymczasowemu rządowi irackiemu. Husajn miał stanąć przed sądem i odpowiadać za zbrodnie przeciwko ludzkości.
5 listopada 2006 roku Saddam Husajn został skazany na śmierć. Pomimo jego próśb, aby wyrok wykonać poprzez rozstrzelanie, został powieszony. Wyrok wykonano 30 grudnia 2006 roku.
Czytaj też:
Inwazja Iraku na Kuwejt. Husajn był pewny, że świat nie zareagujeCzytaj też:
World Trade Center. Trauma USA trwa do dziśCzytaj też:
Ukrywał się 9 lat. Osamę bin Ladena zdradziło pranie