15 kwietnia 2019 roku w katedrze Notre-Dame wybuchł pożar. Ogień strawił dach, wkrótce runęła charakterystyczna iglica. Część zabytków udało się jeszcze wynieść z katedry. Choć służby od razu przystąpiły do akcji ratowniczej, straty były ogromne. Gaszenie pożaru trwało do rana, 16 kwietnia.
Prezydent Francji Emmanuel Macron zapowiedział, że katedra zostanie odbudowana do 2024 roku. Wkrótce po katastrofie rozpoczęły się pierwsze prace: uprzątnięto nawę główną, cała budowla została przykryta, aby woda nie dostawała się do środka, a ściany wsparto belkami. Dla turystów została zamknięta nie tylko katedra, ale cała najbliższa okolica. W ten sposób prace remontowe trwają już trzy lata.
Parawan, sarkofag, rzeźby
Niezwykłego odkrycia dokonali w marcu tego roku archeolodzy biorący udział w odbudowie katedry. O szczegółach dotyczących znaleziska poinformowano kilka dni temu.
Zanim ustawiono trzydziestometrowe rusztowanie potrzebne do odbudowania iglicy, specjaliści mieli sprawdzić, czy podłoga wytrzyma takie obciążenie. Wówczas okazało się, że zaledwie kilkanaście centymetrów pod posadzką znajdują się bezcenne zabytki. Wśród nich był m.in. ołowiany sarkofag i kilka grobowców z XIV wieku. Francuskie ministerstwo kultury podało, że znalezisko ma „nadzwyczajną wagę naukową”.
– Odkryliśmy te wszystkie skarby zaledwie 10-15 cm pod płytami posadzki. To było zupełnie nieoczekiwane. Były tam wyjątkowe fragmenty dokumentujące historię zabytku – mówił Christophe Besnier, który kierował zespołem prowadzącym wykopaliska – To było bardzo ekscytujące przeżycie. Nagle okazało się, że mamy kilkaset obiektów, od małych fragmentów po duże bloki, w tym wyrzeźbione dłonie, stopy, twarze, dekoracje architektoniczne i rośliny. Niektóre z nich były jeszcze kolorowe – dodawał.
Wśród znalezionych elementów były części parawanu z około 1230 roku, który służył niegdyś jako przegroda pomiędzy prezbiterium a nawą, czyli oddzielała duchowieństwo od zgromadzonych wiernych. Parawany były usuwane w kościołach w wyniku kontrreformacji. Parawan z Notre-Dame mógł zostać ukryty pod posadzką katedry w wieku XIX, kiedy trwała jej przebudowa. Kierował nią wówczas architekt Eugène Viollet-le-Duc, które zaprojektował m.in. słynną iglicę, która obaliła się w wyniku pożaru w 2019 roku. Inne części parawanu zostały już przez badaczy dostrzeżone, ale na razie znajdują się poza obszarem wyznaczonym do prowadzenia wykopalisk. Oceniono jednak, że są bezpieczne i póki co nic im nie grozi – być może będzie można do nich dotrzeć w późniejszym czasie.
Archeolodzy odkryli ponadto kilka posągów, w tym wykutą w kamieniu głowę mężczyzny – prawdopodobnie to wizerunek Chrystusa. Odnaleziono również kamienny sarkofag z XIV wieku o antropomorficznym kształcie, w którym znajduje się ciało prawdopodobnie jakiegoś ważnego dostojnika kościelnego. Nie wiadomo jeszcze kogo skrywa sarkofag, ale badacze oceniają, że ciało jest doskonale zachowane, dzięki czemu wkrótce będzie można dowiedzieć się więcej. Szef Inrap (Institut national de recherches archéologiques préventives), Dominique Garcia przekazał, że zaplanowane zostało przeprowadzanie dalszych badań, w tym testy DNA.
– Sarkofag zawierający ludzkie ciało nie jest obiektem archeologicznym. Są to szczątki ludzkie, a badając sarkofag i analizując ciało oraz inne przedmioty znajdujące się w środku, musimy to robić z szacunkiem – dodał Garcia.
Nie podjęto jeszcze decyzji, gdzie ciało zostanie pochowane po zakończeniu badań, lecz nie wyklucza się, że będzie to jakieś miejsce w katedrze.
Archeolodzy oprócz ołowianego sarkofagu odnaleźli także kilka wykonanych z gipsu. Są one uporządkowane i „nie nakładają się” na siebie, co jest rzadkością w tak popularnej przestrzeni (wielu dygnitarzy chciało być pochowanych w tym miejscu katedry, pod chórem). Chociaż badania gipsowych sarkofagów nie zostały jeszcze przeprowadzone, datuje się je na okres między XIV a XVIII wiekiem. Do tej pory archeolodzy zidentyfikowali około dziesięciu gipsowych sarkofagów, z których większość została poważnie uszkodzona. W jednym z nich znaleziono resztki tkaniny haftowanej złotą nicią oraz kilka kości. Zidentyfikowano również co najmniej cztery groby w ziemi.
Czytaj też:
Rękopisy z Qumran. Tajemnicze zwoje z pustyni i mapa skarbówCzytaj też:
Międzynarodowy sukces. Polski dyplomata odkrył starożytne miasto w TurcjiCzytaj też:
Fragment Partenonu wrócił do Aten. Kiedy Anglicy oddadzą "swoje" fragmenty?