Zapewne większość Polaków, mówiąc o Kazimierzu Wielkim czy Mieszku I, ma przed oczyma wizerunek władcy, jaki przedstawił na swym rysunku Jan Matejko (1838-1893). Nic dziwnego. „Poczet królów polskich” Jana Matejki to prawdopodobnie jego najpopularniejsze dzieło – ustępuje być może tylko „Bitwie pod Grunwaldem”. Rysunki z „Pocztu” reprodukowane są jednak częściej. Chociaż Matejko urodził się już w czasach zaborów i nie mógł widzieć na żywo nawet ostatniego z polskich monarchów, narysował ich tak, jakby pozowali do jego prac. Choć inni artyści także pozostawili po sobie królewskie poczty, to jednak właśnie Matejko trafił do zbiorowej świadomości Polaków.
QUIZ: Poczet Jana Matejki. Jak dobrze znasz wizerunki polskich królów i książąt?
Jak powstał poczet Matejki?
Z inicjatywą stworzenia rysunkowego pocztu królów i władców Polski wyszedł Maurycy Perles, właściciel wiedeńskiego wydawnictwa, który zamierzał wydać książkową historię Polski. To Perles zwrócił się do Matejki z prośbą o przygotowanie królewskich wizerunków. Za wykonanie jednego rysunku Matejko, znany i ceniony artysta, otrzymał 200 złotych reńskich, co było kwotą znaczącą.
Jan Matejko, trwającą dwa lata pracę, zaczął w lutym 1890 roku. Wszystkie rysunki zostały narysowane przy pomocy ołówka. Po ich wykonaniu utrwalano je przy pomocy specjalnego urządzenia zwanego pryskalnicą, co zapobiegało osypywaniu się grafitu.
Jan Matejko przygotował 44 wizerunki polskich władców. Rysunki były czarno-białe, gdyż tylko taka monochromatyczna technika umożliwiała ich dalszą reprodukcję i wydanie.
„Posłużono się szlachetną, ale i technologicznie trudną techniką heliograwiury, która umożliwiała – dzięki zastosowaniu fotografii – doskonałe powtórzenie nie tylko każdej kreski rysunku, ale znakomicie przenosiła wszelkie niuanse walorowe pierwowzoru i ich autorskie zróżnicowanie w obrębie cyklu”. (Ewa Halawa, Grzegorz Wojturski, „Poczet królów polskich Jana Matejki”, Wrocław 2019)
Portrety były początkowo w pojedynczych zeszytach. Później dopiero pojawiło się wydanie luksusowe zatytułowane: „Poczet królów polskich. Zbiór portretów historycznych. Rysunki Jana Matejki”. W dziele tym tekst opracowali Stanisław Smolka i August Sokołowski.
Poczet władców Matejki był własnością Maurycego Perlesa i po jakimś czasie został zapomniany. W 1916 roku dzieła zostały wykupione przez Bolesława Orzechowicza, który trzy lata później przekazał zbiór na rzecz miasta Lwowa. W 1920 roku, z powodu zagrożenia wywołanego wojną polsko-bolszewicką, rysunki wywieziono do Krakowa, na Wawel. Rok później kolekcja powróciła do Lwowa. Po II wojnie światowej dzieła Matejki trafiły do Wrocławia – są przechowywane w Muzeum Narodowym we Wrocławiu.
Więcej QUIZÓW:
Czytaj też:
QUIZ: Polskie zamki i pałace. Co o nich wiesz?Czytaj też:
QUIZ: Z dziejów zbrodni w Polsce średniowiecznejCzytaj też:
QUIZ: Zakon Krzyżacki. Co wiesz o Krzyżakach? Sprawdź!Czytaj też:
QUIZ: Polskie zabytki mniej znane. Czy rozpoznasz wszystkie?