Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe to jedna z partii, które powstały po 1989 roku w Polsce. Jej działacze wywodzili się ze środowiska solidarnościowego. Po rozpadzie ZChN wielu jego działaczy przeszło do innych ugrupowań. Niektórzy do dziś są aktywnymi politykami, wciąż obecni w parlamencie i mediach.
ZChN – powstanie, postulaty
Partię założono 28 października 1989 roku. ZChN działało w sejmie kontraktowym w latach 1989-1991. ZChN poparło kandydującego na prezydenta Lecha Wałęsę, a po wyborach prezydenckich członkowie partii weszli w skład rządu Jana Krzysztofa Bieleckiego (wraz z posłami Porozumienia Centrum i Kongresu Liberalno-Demokratycznego). Wówczas czołową rolę w ZChN odgrywali tzw. „trzej muszkieterowie ZChN”: Stefan Niesiołowski, Jan Łopuszański i Marek Jurek. To dzięki nim partia stała się popularna i zyskała poparcie wyborców w wyborach, które odbyły się w pażdzierniku 1991 roku.
Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe krytycznie odnosiło się reform proponowanych przez Leszka Balcerowicza. Postulowano stworzenie systemu podatkowego, który pomagałby małym przedsiębiorstwom oraz rodzinom wielodzietnym. Członkowie ZChN ostrzegali przed skutkami reform wolnorynkowych ze względu na zagrożenie, jakie reformy te stwarzały polskim firmom i producentom. Zauważano problem, jakim był zalew polskiego rynku przez towary z zagranicy.
ZChN domagał się ponadto utrzymania nauki religii w szkołach oraz stworzenia zapisu dotyczącego poszanowania wartości chrześcijańskich w mediach. Członkowie ugrupowania opowiadali się za całkowitym zakazem aborcji. Postulat ten „złagodzili” w roku 1993 zgadzając się ostatecznie na tzw. kompromis aborcyjny.
ZChN w parlamencie
W wyborach do parlamentu w 1991 roku ZChN wystartowało jako główny podmiot koalicji Wyborcza Akcja Katolicka. Członkowie ZChN otrzymali łącznie 49 mandatów poselskich oraz 9 mandatów senatorskich. Wraz z PC i Porozumieniem Ludowym, ZChN współtworzyło rząd Jana Olszewskiego. Ministrami z ramienia ZChN zostali: Jerzy Kropiwnicki (minister pracy), Antoni Macierewicz (minister spraw wewnętrznych), Zbigniew Dyka (minister sprawiedliwości), Piotr Naimski (szef UOP) i Marcin Gugulski (rzecznik rządu). Prezes ZChN, Wiesław Chrzanowski, został Marszałkiem Sejmu RP.
4 czerwca 1992 roku Antoni Macierewicz ujawnił listę agentów współpracujących z komunistyczną Służbą Bezpieczeństwa. Na liście tej znaleźli się także członkowie ZChN (Wiesław Chrzanowski i Jan Tomasz Zamoyski). Niedługo później Macierewicz został usunięty z partii, a rząd Jana Olszewskiego został obalony w wyniku „przewrotu”, a do władzy doszedł ponownie Waldemar Pawlak popierany przez Wałęsę.
Nowy rząd, na krótko, sformował Pawlak. Już miesiąc później premierem została Hanna Suchocka. W skład jej gabinetu weszło także kilku polityków ZCh: Henryk Goryszewski (wicepremier ds. gospodarczych), Zbigniew Dyka, a następnie Jan Piątkowski jako minister sprawiedliwości, Zbigniew Jaworski (minister transportu) oraz Zdobysław Flisowski (minister edukacji). Rząd Suchockiej sprawował władzę do października 1993 roku, kiedy Sejm przegłosował jego odwołanie.
W wyborach, które odbyły się w 1993 roku, ZChN (startujące z kilkoma partiami w koalicji pod nazwą Katolicki Komitet Wyborczy „Ojczyzna”) nie dostał się do parlamentu, lecz członkowie partii nie zrezygnowali z polityki. W 1994 roku Henryk Goryszewski objął stanowisko szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego przy Prezydencie RP, a Marek Jurek w 1995 roku został przewodniczącym Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. W 1994 roku nowym prezesem stronnictwa został Ryszard Czarnecki, którą sprawował zaledwie rok (zastąpił go Marian Piłka).
W 1997 roku ZChN wróciło do parlamentu otrzymując w wyborach 25 mandatów poselskich i 3 senatorskie. W skład rządu Jerzego Buzka weszło kilku polityków ZChN. Ugrupowanie przyjęło wówczas bardziej proeuropejską postawę opowiadając się za integracją Polski z Unią Europejską. W grudniu 2000 roku stronnictwo stało się częścią Akcji Wyborczej Solidarność (AWS), a nowy prezes ZChN Stanisław Zając został jednym z przywódców AWS.
W roku 2001 członkowie ZChN nie dostali się do parlamentu, a większość działaczy tego ugrupowania wstąpiła wówczas do partii Prawo i Sprawiedliwość.
Nowym prezesem ZChN został w 2002 roku Jerzy Kropiwnicki. ZChN zerwała współpracę z AWS i szukała porozumienia z Ligą Polskich Rodzin. W kolejnych miesiącach ZChN stopniowo traciło na znaczeniu, próbując jednocześnie nawiązać współpracę z różnymi mniejszymi ugrupowaniami. Problemy wewnątrz partii sprawiły, że we wrześniu 2006 roku została ona wykreślona z ewidencji partii politycznych. Członkowie ZChN utworzyli wówczas Stowarzyszenie „Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe”. Partię zarejestrowano ponownie w marcu 2009 roku. Nowym prezesem został Marian Papis.
27 stycznia 2010 roku warszawski Sąd Okręgowy na wniosek Państwowej Komisji Wyborczej wykreślił ZChN z rejestru polskich partii politycznych z powodu uchybień proceduralnych. „ Jak powiedział PAP szef ZChN Marian Papis, decyzja PKW była podyktowana niezłożeniem sprawozdania finansowego partii w określonym ustawowo terminie. - To znaczy my złożyliśmy sprawozdanie, ale na złym druku, co nie zostało uwzględnione - podkreślił”.
Czytaj też:
4 czerwca 1989 roku. Pierwsze wolne wybory. Jak bardzo komuniści przegrali?Czytaj też:
"Jeden z wariantów". Marek Jurek o polityce Polski wobec Unii