Współcześnie wśród najpopularniejszych turystycznych miejscowości w Polsce znajdują się Zakopane, Karpacz, Mielno, Łeba czy Giżycko. Jak było przed stu laty? Które miejsca cieszyły się największą popularnością? Gdzie najchętniej wyjeżdżano? Przyjrzyjmy się kilku wybranym kurortom, spośród których część – ze względu na trwającą wojnę na Ukrainie – bardzo trudno byłoby w tej chwili odwiedzić.

Zaleszczyki

Zaleszczyki, nazywane „polskim Merano”, ulokowane są, niczym na półwyspie, w zakolu Dniestru. Leżą obecnie w powiecie tarnopolskim na Ukrainie. To tam znajdował się przedwojenny polski biegun ciepła. Zaleszczyki leżały w polskich graniach od połowy XIV wieku. W późniejszych czasach były one własnością Stanisława Jana Koniecpolskiego, a później Stanisława Poniatowskiego (ojca króla Stanisława Augusta).

W dwudziestoleciu międzywojennym Zaleszczyki były bardzo chętnie odwiedzanym kurortem. Połączenie kolejowe pomiędzy Gdynią a Zaleszczykami było najdłuższą linią kolejową w Polsce, która wynosiła aż 1314 km. Do odwiedzin letniska zachęcały piękne plaże nad Dniestrem, słoneczna pogoda i wyjątkowo ciepły klimat. W okolicy istniały całe hektary plantacji winorośli. Hodowano tam nawet pomarańcze. Co roku w Zaleszczykach urządzano ogólnopolskie święto winobrania. Do legendy przeszła Plaża Słoneczna w Zaleszczykach.

W czasie II wojny światowej Zaleszczyki zostały doszczętnie zniszczone i jako modny kurort już nigdy się nie odrodziły.

Truskawiec

Truskawiec położony jest obecnie na Ukrainie w obwodzie lwowskim u stóp Karpat Wschodnich. O leczniczych właściwościach wód Truskawca mówiono już w XVIII wieku. Ich zalety udowodniono oficjalnie w 1827 roku. Dziesięć lat później powstał tam pierwszy zakład zdrojowy. Truskawiec z roku na rok stawał się coraz bardziej popularny; budowano liczne pensjonaty. Co ciekawe, wiele z nich zaprojektowano w stylu zakopiańskim (polskim). W parku zdrojowym w 1898 roku postawiono pomnik Adama Mickiewicza, który ufundowali polscy mieszkańcy Truskawca.

Uzdrowisko było szalenie modnym miejscem w dwudziestoleciu międzywojennym. W ciągu zaledwie dwóch dekad powstało tam niemal 300 hoteli i pensjonatów. Bywali w Truskawcu m.in. prezydent Stanisław Wojciechowski, marszałek Józef Piłsudski, premier Wincenty Witos, marszałek sejmu Ignacy Daszyński oraz artyści i sportowcy tacy jak Eugeniusz Bodo, Adolf Dymsza, Julian Tuwim, Stanisław Witkiewicz, Bruno Schulz, Zofia Nałkowska, Stanisława Walasiewiczówna, Halina Konopacka i Janusz Kusociński.

Po 1989 roku Truskawiec jako uzdrowisko zostało przywrócone do życia przez ukraińskie władze. Przez ponad 30 lat, aż do wojny wywołanej w 2022 roku przez Rosję, Truskawiec był znanym i wciąż chętnie odwiedzanym uzdrowiskiem, także przez kuracjuszy z Polski.

Połąga

Leżąca nad Bałtykiem, w zachodniej części Litwy Połąga była modnym nadmorskim letniskiem już w czasach nowożytnych. Po trzecim rozbiorze Polski Połąga znalazła się w graniach Rosji, lecz Polacy o niej nie zapomnieli. Na początku XIX wieku odwiedzali ją licznie polscy turyści. W 1821 roku spędził tam kilka lipcowych dni Adam Mickiewicz. Powtórnie nasz narodowy wieszcz zagościł w Połądze trzy lata później. W tym samym roku Połągę kupił Michał Tyszkiewicz. W rękach Tyszkiewiczów miasto pozostało do 1940 roku.

W latach 80. XIX wieku hrabia Tyszkiewicz wybudował przystań oraz molo. Połąga była nazywana „Nadbałtyckim Zakopanem”. Stanisław Witkiewicz, który pojawiał się w Połądze, zaprojektował dla kurortu m.in. narodowy dom zdrojowy (który jednak nie został wybudowany). Bywali tam również Lucjan Rydel, Leon Wyczółkowski i Władysław Reymont. Po II wojnie światowej Połąga znalazła się na terenie Litwy. Polacy pojawiali się tam coraz rzadziej. Współcześnie Połąga to największy i najbardziej znany litewski kurort.

Druskienniki

Druskienniki były ulubionym kurortem Józefa Piłsudskiego i stąd, miedzy innymi, wzięła się ich popularność. Druskienniki znajdują się nad brzegiem Niemna, obecnie na Litwie.

Lecznicze właściwości wody z Druskiennik były znane już w XVIII wieku. Status miejscowości leczniczej nadał temu miejscu król Stanisław August Poniatowski. Tytuł uzdrowiska przyznał Druskiennikom natomiast car Mikołaj I Romanow w 1837 roku. Rok ten uważa się za faktyczny początek istnienia tego letniska. Wtedy też zaczęto budować w Druskiennikach charakterystyczne budynki.

Druskienniki popularne stały się wśród Polaków ze wszystkich zaborów. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości do Druskiennik wielokrotnie przyjeżdżał Józef Piłsudski, który miał tam swój dworek „Poganka”. W tym czasie kurort znacznie się rozbudował. Powstała m.in. modernistyczna Pijalna Wód Mineralnych, doprowadzono też do Druskiennik linię kolejową. Obecnie jest to największe i najnowocześniejsze uzdrowisko na Litwie, a zarazem jedno z najlepszych uzdrowisk klimatycznych w Europie.

Worochta

Worochta leży obecnie na Ukrainie w obwodzie iwanofrankowskim. Nazywana jest niekiedy stolicą Hucułów, otoczona jest przez Karpacki Park Narodowy. Od końca XIX wieku Worochta rozwijała się jako centrum sportowe i turystyczne; istniały tu ośrodki narciarskie. Dojazd do Worochty ułatwiło zbudowanie linii kolejowej w połowie 1894 roku. Po 1918 roku, podobnie jak przed zaborami, Worochta znajdowała się w granicach Polski. W dwudziestoleciu międzywojennym Worochta była ważnym ośrodkiem leczniczym i zarazem celem licznych wycieczek. W Worochcie znajdowała się willa Kazimierza Bartla, profesora i rektora Politechniki Lwowskiej oraz pięciokrotnego premiera.

Także po 1990 roku Worochta pozostała jednym z głównych ośrodków turystycznych w obwodzie iwanofrankowskim, zarówno latem, jak i zimą. W mieście znajduje się, wybudowany pod koniec XIX wieku, kamienny most łukowy mający 130 metrów długości. Jest to jeden z najdłuższych mostów kamiennych w Europie i na świecie.

Horyniec-Zdrój

Horyniec-Zdrój to miejscowość uzdrowiskowa leżąca w województwie podkarpackim. Horyniec istniał już w połowie XV wieku. Najprawdopodobniej w XVII wieku miejscowość należała do Sobieskich. Bywał tu król Jan III Sobieski oraz jego żona Marysieńka. Oboje korzystali podobno z leczniczych właściwości horynieckich wód.

Uzdrowiskiem Horyniec stał się dopiero w XIX wieku za sprawą rodziny Ponińskich, do których miejscowość należała. Zakład kąpielowy istniał tam już pod koniec XIX wieku, lecz dopiero w dwudziestoleciu międzywojennym Horyniec stał się bardziej popularny. W latach 30. istniało tam 16 pensjonatów oferujących 500 miejsc noclegowych. W czasie II wojny światowej Horyniec został bardzo zniszczony. Reaktywacja uzdrowiska trwała po wojnie wiele lat. Odbudowa nastąpiła, de facto, dopiero w latach 90.

Krynica-Zdrój

Leżąca w Małopolsce Krynica-Zdrój to jedno z najstarszych uzdrowisk w Polsce. Istnienie wód zdrojowych odkryto już pod koniec XVIII wieku. Pierwsze domy zdrojowe powstały w pierwszej połowie XIX wieku. Promowaniem Krynicy zajął się profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz prezydent Krakowa, Józef Dietl. W 1909 roku Rudolf Zuber wykonał w Krynicy głębokie na 810 metrów wiercenia, w wyniku których odkrył leczniczą wodę będącą jedną z najsilniejszych w Europie szczaw alkaicznych. Od nazwiska profesora nazwano ją „Wodą Zuber”.

W 1911 roku doprowadzono do Krynicy linię kolejową, co spowodowało napływ nowych kuracjuszy. Krynica stała się bardzo popularnym miejscem, co rusz wyrastały w mieście nowe pensjonaty. W styczniu 1937 roku w Krynicy przebywała, w czasie swej podróży poślubnej, przyszła królowa Holandii księżniczka Juliana wraz z mężem księciem Bernardem. W czasie II wojny światowej Krynica została niemal doszczętnie rozgrabiona przez Niemców i Sowietów. Odrodziła się dopiero pod koniec lat 50.

Czytaj też:
Zabytki, nietypowe miejsca - 10 propozycji. Czy słyszałeś o wszystkich?Czytaj też:
Szpiedzy z nieba. Balony, gołębie i mechaniczne ważkiCzytaj też:
Kruszyniany. Tatarska perła PodlasiaCzytaj też:
QUIZ: Góry i szlaki w Polsce. Sprawdź swoją turystyczną wiedzę!