Na mapie Polski znaleźć można niezliczone, warte uwagi miejsca. Niektórzy lubią wracać do miast i miejscowości, które dobrze znają. Inni wciąż szukają czegoś, czego jeszcze nie widzieli. Wybrane przez nas miejsca to tylko niewielka część tego, co nasz kraj ma do zaoferowania miłośnikom historii i zabytków. Czy mają Państwo swoich faworytów lub mogą polecić inne, niewymienione tutaj obiekty?
Reszel, woj. warmińsko-mazurskie
Reszel to urokliwe miasteczko leżące w województwie warmińsko-mazurskim. Osada, a później wojskowa strażnica istniała w tym miejscu już na początku XIII wieku. Przywilej lokacyjny wydano w 1337 roku. Stare miasto w Reszelu ma bardzo ciekawą zabudowę. Odwiedzić można tam m.in. zamek biskupów warmińskich zbudowany w drugiej połowie XIV wieku i kościół farny pw. św. Piotra i Pawła także z połowy XIV wieku. W Reszelu rozpoczyna się także liczący 6 kilometrów trakt pielgrzymkowy do sanktuarium maryjnego w Świętej Lipce.
Zamek Świny, woj. dolnośląskie
Zamek Świny to zamek obronny i mieszkalny leżący niedaleko Bolkowa w województwie dolnośląskim. Przez dekady Świny stanowiły jedynie malownicze ruiny. Zmieniło się to w 2022 roku, kiedy zamek odnowiono. Zamek Świny jest jednym z najstarszych piastowskich grodów obronnych na Śląsku. Jego historia zaczęła się już w XI wieku.
Drewniane cerkwie i kościoły, woj. podkarpackie i małopolskie
Szlak architektury drewnianej to aż 250 obiektów w Małopolsce i 127 obiektów na Podkarpaciu! Głównie są to cerkwie i kościoły (oraz zabytkowa drewniana zabudowa). Każda ze świątyń jest w jakiś sposób wyjątkowa. Szczególnie zwrócić można jednak uwagę na kilka z nich, np. cerkiew św. Michała Archanioła w Dubnem, która obecnie jest kościołem filialnym parafii św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny w Muszynie czy cerkiew św. Michała Archanioła w Świątkowej Wielkiej (dziś także kościół rzymskokatolicki). Cześć obiektów znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Są to: cerkiew św. Paraskiewy w Radrużu, cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Chotyńcu, cerkiew św. Michała Archanioła w Smolniku, cerkiew św. Michała Archanioła w Turzańsku, cerkiew św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku, cerkiew Opieki Bogurodzicy w Owczarach, cerkiew św. Paraskiewy w Kwiatoniu, cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach Wyżnych.
„Polskie Carcassone”
Leżące w południowej Francji Carcassone słynne jest przede wszystkim z powodu swoich – wybudowanych w VI wieku – monumentalnych fortyfikacji. Kilka polskich miast, idąc tym tropem, pretenduje do miana „polskiego Carcassone”. Warto zobaczyć je wszystkie. Są to:
Szydłów – 680 metrów zachowanych murów, woj. świętokrzyskie;
Byczyna – 912,5 metrów zachowanych murów, woj. opolskie;
Paczków – 1200 metrów zachowanych murów, woj. opolskie;
Strzelce Krajeńskie – 1640 metrów zachowanych murów z zarysowanymi miejscami po 36 basztach. Do dziś przetrwała jedna brama i jedna baszta, woj. lubuskie;
Chełmno – 1700 metrów zachowanych murów i 23 baszty, woj. kujawsko-pomorskie.
Archikolegiata w Tumie, woj. łódzkie
Archikolegiata Najświętszej Maryi Panny i św. Aleksego w Tumie koło Łęczycy jest prawdopodobnie najpiękniejszą budowlą romańską w Polsce. Kościół powstał najpewniej w latach 40. XII wieku. Z jego budową wiąże się legenda o diable Borucie rezydującym na zamku w Łęczycy, który nie chcąc dopuścić do budowy kolegiaty, próbował przewrócić jej wieże. Wgłębienia widoczne na ścianach kościoła to rzekomo ślady jego pazurów.
Twierdza Srebrna Góra, woj. dolnośląskie
Twierdza Srebrna Góra wzniesiona została w latach 1765-1777 na Górnym Śląsku przez władze Prus. Architektem twierdzy był Ludwik Wilhelm Regler, modyfikacje do konstrukcji wprowadzał zaś sam król Fryderyk Wielki. Warownia stanęła w Górach Sowich i składała się z sześciu fortów. Jej budowa była możliwa dzięki siłowemu ściąganiu specjalnego podatku wśród mieszkańców Śląska. W twierdzy mogło przebywać aż 3,5 tysiąca żołnierzy. Srebrna Góra oblegana była raz – w czasie wojny Prus z napoleońską Francją.
W późniejszych latach Srebrna Góra została zamieniona w więzienie, zaś od drugiej połowy XIX wieku zaczęto przystosowywać ją do celów turystycznych.
Chochołów, woj. małopolskie
Chochołów uchodzi za jedną z najładniejszych wsi w Polsce. Znajduje się w województwie małopolskim niedaleko Zakopanego. Prawie cała jej zabudowa to oryginalne góralskie chałupy. Zasłynęła z powstania chochołowskiego, które wybuchło na jej terenie w 1846 roku przeciwko Austriakom. Na czele powstania stał miejscowy organista i nauczyciel Jan Andrusikiewicz. Powstańcy zdobyli posterunek straży finansowej w Chochołowie, gdzie znaleźli broń. Następnie opanowali komorę celną w niedalekiej Suchej Górze, zniszczyli słupy graniczne i porąbali cesarskiego orła, a wkrótce zdobyli podstępem posterunek straży skarbowej w Witowie oraz zarekwirowali broń z nadleśnictw w Witowie i w Kościelisku. Powstanie zostało stłumione po trzech dniach.
Twierdza Zamość
Twierdza Zamość wybudowana została na zlecenie Jana Zamoyskiego w latach 1579-1618. Była wielokrotnie oblegana oraz przebudowywana. Twierdza Zamość to świadek wielu wydarzeń związanych z polską historią.
Była jedną z największych fortyfikacji w dziejach Rzeczpospolitej. Twierdza Zamość przetrwała kilka oblężeń. Ostatnie oblężenie miało miejsce w czasie powstania listopadowego, kiedy to obrońcy twierdzy zostali zmuszeni do poddania się przez wojska rosyjskie. Był to ostatni punkt oporu polskich powstańców w czasie tamtego zrywu. Twierdza Zamość została zdobyta szturmem tylko raz – w 1809 roku i to przez Polaków, którzy wyrwali ją z rąk Austriaków.
Zamek Piastowski w Legnicy, woj. dolnośląskie
Zamek Piastowski w Legnicy to jeden z najstarszych zamków w Polsce i zarazem pierwsza w Polsce warownia. Powstał za czasów Bolesława Kędzierzawego pod koniec XII wieku. Mieszkali tam Bolesław Wysoki, a później Henryk Brodaty. Po wymarciu śląskiej linii Piastów zamek należał do Habsburgów.
Podborsko, woj. zachodniopomorskie
Podborsko znajduje się 50 kilometrów od Kołobrzegu. Obejrzeć tam można pochodzący z czasów PRL schron nuklearny wybudowany przez władze Polski z rozkazu Sowietów. Budowa kosztowała PRL około 180 milionów ówczesnych złotych. Cały kompleks przeszedł w 1970 roku na własność ZSRS.
Była to tajna baza atomowa, aż do początku lat 90. pod ścisłą kontrolą Moskwy. Przez 20 lat stacjonował w Podborsku garnizon wojsk sowieckich. W schronach tych składowano sowiecką broń jądrową (około 160 głowic). Współcześnie schron atomowy w Podborsku można zwiedzać. Znajduje się tam Muzeum Zimnej Wojny.
Czytaj też:
Krzyżtopór. Piękne ruiny, bogata historia. Warto je zobaczyćCzytaj też:
Kraków i jego zabytki. TOP 5. Co warto zobaczyć w dawnej stolicy Polski?Czytaj też:
Pałac Kultury i Nauki. Budowa i funkcjonowanie symbolu zniewoleniaCzytaj też:
QUIZ: Góry i szlaki w Polsce. Sprawdź swoją turystyczną wiedzę!