Czytaj też:
Jedyna taka Droga Krzyżowa. Arcydzieło Józefa MehofferaKraków liczy obecnie – według stanu na 30 czerwca 2022 roku – 802,8 tys. mieszkańców. Jest jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc w Polsce – wg danych GUS w 2021 r. Kraków odwiedziło 11,3 mln osób. Na co zwrócić uwagę podczas pobytu w stolicy Małopolski? Co koniecznie trzeba zobaczyć?
1. Wawel
Poprzez termin „Wawel” należy rozumieć wzgórze na lewym brzegu wyspy, na którym znajdują się Zamek Królewski oraz Archikatedra pw. św. Stanisława i św. Wacława. Cały zespół został wpisany już w 1978 r. na listę światowego dziedzictwa narodowego UNESCO. Jest to jedno z najbardziej znaczących historycznie i kulturalnie miejsc w Polsce. Zamek Królewski będący przez wieki siedzibą królów polskich i symbolem państwowości, od 1930 r. stał się także jednym z najważniejszych muzeów w Polsce. Gromadzi ono kolekcje obrazów, grafik, rzeźb, tkanin, wyrobów złotniczych, militariów, porcelany i mebli. W komnatach eksponowane są słynne arrasy Zygmunta Augusta i wspaniałe renesansowe malowidła włoskie z kolekcji Lanckorońskich, a wawelskie zbiory sztuki wschodniej zawierają najważniejszą i największą kolekcję namiotów w Europie. Szczególny rozkwit Wawel przeżywał w wiekach XIV-XIV, za panowania ostatnich Piastów i Jagiellonów. Za panowania królów: Aleksandra (p. 1501-1506), Zygmunta I (1506-1548) i Zygmunta Augusta (p. 1548-1572) przekształcono zbyt ciasny już gotycki zamek, w renesansową siedzibę należącą do najwspanialszych w środkowej Europie. Nawet po przeniesieniu się króla Zygmunta III Wazy wraz z dworem do Warszawy, co miało miejsce w latach 1609-1611, Zamek pozostał jedną z królewskich rezydencji, a w katedrze nadal odbywały się koronacje i pogrzeby polskich królów.
Archikatedra pw. św. Stanisława i św. Wacława jest nie tylko jednym z najwybitniejszych przykładów architektury renesansowej w Polsce. O jej wyjątkowości stanowi fakt, że jest to swoiste sanktuarium narodu – koronowano w niej niemal wszystkich królów. Znajdują się tutaj także grobowce koronowanych głów, a swoje miejsce spoczynku znaleźli także najwybitniejsi Polacy. Wieloletni kustosz i proboszcz katedry ks. prałat Janusz Bielański mówił: Mam zawsze świadomość, że wchodzę do sanktuarium narodu, że wchodzę do pierwszego kościoła Rzeczypospolitej, że to jest świętość najwyższej rangi. Sercem świątyni jest trumna z relikwiami św. Stanisława Biskupa Męczennika, które są złożone nad Ołtarzem Ojczyzny "Ara Patriae”. Kult świętego, którego ośrodkiem była wawelska katedra łączona była z ideą zjednoczenia rozbitego na dzielnice państwa polskiego. Zapewne ten fakt sprawił, że wbrew wcześniejszej tradycji koronowania polskich władców w Gnieźnie, zwyczaj ten od 1320 r. przeniesiono właśnie tu na Wawel. Pierwszym władcą, który odebrał tu swoje insygnia był Władysław Łokietek. W podziemiach katedry, jak i w nawach bocznych jest wiele wspaniałych sarkofagów, nagrobków, epitafiów, pomników wybitnych ludzi. Chowano ich tu już od XI wieku – Sprowadzono na przykład relikwie św. Floriana, są tam złożone relikwie Wincentego Kadłubka, spoczywają tam też szczątki większości królów Rzeczpospolitej.
Katedra wawelska to również miejsce pochówku narodowych bohaterów i mężów stanu: Tadeusza Kościuszki, księcia Józefa Poniatowskiego, marszałka Józefa Piłsudskiego, gen. Władysława Sikorskiego czy pary prezydenckiej Lecha i Marii Kaczyńskich. Jest to również nekropolia wieszczów narodowych. Tu odbył się powtórny pogrzeb Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, a w latach 90. XIX wieku Cypriana Kamila Norwida.
2. Muzeum Czartoryskich
Jedno z najstarszych muzeów w Polsce, oddział Muzeum Narodowego w Krakowie. Zostało otwarte w 1878 roku. Jego początki sięgają roku 1801 i zbiorów księżnej Izabeli Czartoryskiej, prezentowanych w jej puławskim muzeum. Z końcem XIX wieku zbiory przeniesiono do Krakowa. Po II wojnie światowej muzeum znalazło się pod opieką Muzeum Narodowego w Krakowie, a w 1991 r. pieczę nad zbiorami przejęła Fundacja Książąt Czartoryskich. 29 grudnia 2016 r. Fundacja Książąt Czartoryskich sprzedała Skarbowi Państwa całą kolekcję wraz z budynkami muzealnymi za łączną kwotę 100 mln euro. Od tej pory kolekcja książąt Czartoryskich stała się integralną częścią Muzeum Narodowego w Krakowie. Muzeum gromadzi dzieła malarstwa europejskiego XIII–XVIII w., zabytki europejskiego i islamskiego rzemiosła artystycznego od średniowiecza do XIX w., grafiki, sztukę starożytną oraz militaria. Najcenniejsze dzieła prezentowane w muzeum to „Dama z gronostajem” Leonarda da Vinci oraz „Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem” Rembrandta.
3. Bazylika Mariacka
Kościół archiprezbiterialny p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny jest jednym z największych i najważniejszym, po Katedrze Wawelskiej, kościołów Krakowa. Od 1963 r. posiada tytuł bazyliki mniejszej. Romański kościół parafialny przy Rynku miasta Krakowa został ufundowany, jak zapisał Jan Długosz, przez biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża w latach 1221–1222. W latach 1290–1300 wzniesiono, częściowo na jego fundamentach, nowy kościół w stylu wczesnogotyckim, poświęcony w 1320 roku. Obecny kształt budowli jest wynikiem kolejnych przebudów. W latach około 1355–1365 wzniesiono wydłużone jednoprzestrzenne prezbiterium z oknami wypełnionymi w latach ok. 1360–1400 wielobarwnym witrażami. U schyłku wieku XIV powstał bazylikowy korpus wzorowany na części zachodniej katedry na Wawelu. Przykryty został on w latach 1395-1397 sklepieniem krzyżowo-żebrowym przez mistrza Mikołaja Werhnera z Pragi. W latach 1477-1489 wieku świątynia Mariacka wzbogaciła się o arcydzieło rzeźbiarskie późnego gotyku – nowy ołtarz główny dłuta Wita Stwosza, ufundowany przez rajców miejskich. Ołtarz Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny jest jednym z najwybitniejszych dzieł późnogotyckiej sztuki rzeźbiarskiej w Europie. Dzieło zostało wykonane z trzech rodzajów drewna. Konstrukcja powstała z twardego dębu, tło wykonano z lżejszego, ale równie mocnego modrzewia, a figury wyrzeźbiono w elastycznym drewnie lipowym. Ołtarz mariacki jest jedną z największych konstrukcji tego typu na świecie. Dzieło Wita Stwosza to wielki szafiasty tryptyk, mający 13 metrów wysokości i 11 metrów szerokości. Centralna część przedstawia scenę Zaśnięcia i Wniebowstąpienia Maryi Panny, z kolei na skrzydła składa się 12 pól, przedstawiających płaskorzeźby ze scenami życia Maryi i Chrystusa. Szczyt ołtarza jest zwieńczony figurami koronowanej Matki Boskiej w towarzystwie świętych Stanisława i Wojciecha, patronów Polski. U jego podstawy znajduje się zaś tzw. „drzewo Jessego”, czyli artystyczne wyobrażenie drzewa genealogicznego Chrystusa. Z Bazyliką Mariacką nieodłącznie związany jest także jeden z symboli Krakowa czyli hejnał, który wybrzmiewa codziennie o godzinie 12.00 z kościelnej wieży.
4. Kazimierz
Dzielnica Kazimierz jest miejscem ukształtowanym przez wielowiekowe sąsiedztwo chrześcijańsko-żydowskie. Żydzi pojawili się na Kazimierzu w połowie XIV w. i do początku XIX w. mieszkali na terenie „żydowskiego miasta", zamkniętego w obrębie dzisiejszych ulic Miodowej, św. Wawrzyńca, Wąskiej, Józefa i Bożego Ciała. Była to autonomiczna enklawa – Żydzi rządzili się w niej samodzielnie – nad sobą mieli tylko króla, w którego imieniu władzę sprawował wojewoda krakowski. To właśnie tam koncentrowało się też życie religijne krakowskich Żydów. Modlili się oni w sześciu dużych synagogach ortodoksyjnych (Starej, Remu, Wysokiej, Izaaka, Poppera i Kupa) oraz w synagodze Postępowej (Tempel). Utrzymywała je gmina żydowska, ale działało też wiele domów modlitwy, należących do rozmaitych stowarzyszeń religijnych i osób prywatnych. Obecnie jedyną synagogą, w której regularnie odbywają się nabożeństwa jest Synagoga Remu, pozostałe są miejsce wystaw i wydarzeń kulturalnych. Zresztą obecnie cała dzielnica tętni życiem kulturalnym i artystyczny, przyciągając szczególnie tych, którzy pragną poczuć ducha krakowskiej bohemy.
5. Rynek
Ogromny główny plac miasta został wytyczony podczas lokacji miasta na prawie magdeburskim w 1257 r. Powstał na przecięciu dawnych szlaków handlowych, na planie kwadratu o boku przekraczającym nieco 200 m, co czyniło go największym placem średniowiecznej Europy. Od swoich początków, Rynek był ośrodkiem życia społecznego i politycznego, miejscem uroczystych ingresów monarszych, hołdów składanych królom, triumfów, parad i wystawnych wesel. Rynek znajdował się na tzw. Drodze Królewskiej (od Barbakanu na Wawel), która była scenerią uroczystych wjazdów króla i zagranicznych poselstw. Często znaczenie odbywających się tu wydarzeń wykraczało daleko poza granice miasta. W roku 1525 miała tu miejsce uroczystość złożenia hołdu lennego królowi Zygmuntowi Staremu przez księcia Prus Albrechta Hohenzollerna (hołd kończył trwający 300 lat okres sporów i wojen z zakonem krzyżackim). Tu również przysięgę na wierność narodowi złożył Tadeusz Kościuszko (1794) – tak formalnie rozpoczęło się powstanie kościuszkowskie. Centralne miejsce na Rynku zajmują zabytkowe Sukiennice - średniowieczna budowla handlowa, do dziś służąca kupcom. Można tu kupić albo pooglądać przepiękne, często typowo polskie wyroby, od biżuterii, przez ubiory po np. szachy. Obok tego uwagę przykuwa także Wieża Ratuszowa oraz pomnik wieszcza narodowego Adama Mickiewicza. Nie mniej interesujące jest także to, co pod ziemią - od 2010 r. Podziemia Rynku zostały udostępnione zwiedzającym. Podczas zwiedzania można zobaczyć weń m.in. odsłonięte fundamenty chat z przełomu XII i XIII wieku, ceglane mury dawnych budowli, oryginalne, wydobyte podczas wykopalisk przedmioty czy rekonstrukcje rzemieślniczych warsztatów.
Czytaj też:
Wrocław. TOP 5 atrakcji stolicy Dolnego Śląska, które warto zobaczyćCzytaj też:
Johannes Falkenberg. Autor antypolskiego paszkwilu, który nienawidził Polski i JagiełłyCzytaj też:
QUIZ: Gdzie to jest? Czy poznasz te miejsca?