Mapa z niespotykaną dotąd szczegółowością przedstawia sieć dróg, które łączyły najdalsze zakątki w imperium rzymskim, od Wysp Brytyjskich po Egipt i Półwysep Arabski. Mapa jest bardzo dokładna, a zarazem intuicyjna w korzystaniu. Można ją oglądać nie tylko, jak „zwykłą” mapę z góry, lecz przełączyć się na widok trójwymiarowy, dzięki czemu widzimy dokładnie, jak trakty wiły się wśród pól, prowadziły wzdłuż rzek lub przez przełęcze w pasmach górskich. To niesamowita okazja, aby lepiej zrozumieć świat nieistniejący już od ponad półtora tysiąca lat. Ponadto mapę „rzymską” można nałożyć na współczesną, która pokazuje dzisiejsze granice państw oraz lokalizację miast, aby jeszcze lepiej uzmysłowić sobie, którędy przebiegały rzymskie trakty.
Dla każdego miłośnika Rzymu
Mapa, o której mowa nazywa się Itiner-e. Jej powstanie było możliwe dzięki długotrwałej współpracy międzynarodowego zespołu badawczego, który naniósł na mapę około 300 tysięcy kilometrów rzymskich dróg. Mapa obejmuje obszar prawie 4 milionów kilometrów kwadratowych, czyli terytorium cesarstwa w szczytowym okresie istnienia, około 150 roku n.e.
Dokładna lokalizacja większości traktów pozostaje jednak wciąż nieco orientacyjna. Jak dotąd bowiem położenie tylko 2,737 procent wszystkich dróg znanych jest z absolutną pewnością. Którędy biegły pozostałe? Wiedzy na ich temat dostarczają często tylko źródła pisane, a nie archeologiczne, zatem ciężko określić ich położenie precyzyjnie.
Badacze umieścili mapę Itiner-e w internecie. Jednocześnie wyniki swych badań opublikowali na portalu „Scientific Data”. Mapę Itiner-e tworzył w latach 2020-2024 zespół ponad dwudziestu badaczy z instytucji z całej Europy.
Naukowcy prześledzili tysiące źródeł: tekstów historycznych, raporty z wykopalisk archeologicznych, znaleziska w postaci kamieni milowych (kamiennych znaczników wskazujących odległość) i wcześniejszych badań prowadzonych we wszystkich regionach na terenach dawnego imperium rzymskiego.
Kiedy trasę zidentyfikowano w tekstach, „na sucho” należało zlokalizować ją w terenie. W tym celu badacze wykorzystali np. mapy topograficzne z XIX i XX wieku, na których wiele tras nadal jest oznaczonych jako Via Romana, a także historyczne zdjęcia lotnicze, aktualne zdjęcia satelitarne, a nawet dane szpiegowskie z czasów zimnej wojny. Każdy odcinek drogi został następnie ręcznie narysowany w Systemie Informacji Geograficznej, dostosowując trasę do realiów terenu (stąd np. kręte ścieżki w górach).
Naukowcy wykonali monumentalną pracę, lecz podkreślają, że wciąż pozostaje wiele do odkrycia, zwłaszcza wśród dróg uznanych za tzw. drugorzędne, których jest na mapie większość („pierwszorzędne” mają długość łącznie około 103 tysięcy kilometrów). Jednocześnie zaznaczają, że mankamentem przedstawionych przez nich wyników badań jest to, że bardzo trudno pokazać ewolucję w czasie całej sieci drogowej. Brakuje bowiem dowodów na to, kiedy dane drogi powstawały i jak zmieniały się (także ich przebieg) na przestrzeni lat. To bardzo utrudnia, a nawet uniemożliwia dynamiczną rekonstrukcję tego, jak sieć dróg zmieniała się poprzez wieki.
Itiner-e to otwarte i bezpłatne źródło wiedzy dostępne dla każdego. Co więcej, platforma została zaprojektowana z myślą o tym, aby inni badacze proponowali dodanie nowych tras lub zmianę tych naniesionych.
Czytaj też:
Wybitni prawnicy starożytnego RzymuCzytaj też:
Fascynujące odkrycie na Węgrzech. Do tej pory nikt nie wiedział, że te ruiny tam sąCzytaj też:
Gdzie zostali pochowani? Do dziś nie wiemy, gdzie są ich grobyCzytaj też:
Rzymianie dali się zaskoczyć. Barbarzyńcy wybili ich w pień