W styczniu 2024 roku Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków z Delegaturą w Zamościu otrzymał od archeologa Tomasza Murzyńskiego przedmiot z wizerunkiem smoka, który znaleziony został w miejscowości Wólka Nieliska niedaleko Lublina. Przedmiot ma okrągły kształt i około 3 cm średnicy. Wykonany został ze stopu ołowiu i cyny.
Znaki pielgrzyma – czym są?
Na przedmiocie ukazano „wpisanego” w okrąg stwora przypominającego smoka lub bazyliszka. Znalazca artefaktu wskazał, że jest to być może tzw. znak pielgrzymi (znak pątniczy, odznaka), który w średniowieczu nosiły ze sobą osoby zdążające do lub z miejsc kultu. Znakom tym przypisywano „magiczne”, czy raczej nadprzyrodzone moce. Miały one ochronić podróżującego, a także być dowodem, że ktoś odbył jakąś pielgrzymkę i dotarł do świętego miejsca.
Tego typu znaki były już znajdowane na terenie Polski. Dlaczego ten jest wyjątkowy? Do tej pory bowiem odkrywano znaki, gdzie, jeżeli pojawiały się smoki to jako potwory zabijane przez świętego Jerzego. „Samotny” smok do tej pory nie był widziany na ziemiach polskich.
Znaki pielgrzymie pojawiły się w Europie Zachodniej we wczesnym średniowieczu. Miały różne kształty i przedstawiały różnorodne postaci – świętych, lecz także zwierzęta pochodzące z mitologii. Najstarsze z nich, pochodzące z XI wieku, mające kształt muszli (którą znajdowano na plaży nad brzegiem Oceanu Atlantyckiego, bo tam kończyła się niegdyś trasa pielgrzymki) związane są ze szlakiem pielgrzymkowym świętego Jakuba, czyli drogą prowadzącą do sanktuarium w Santiago de Compostela. Z czasem swoje znaki pielgrzyma, na wzór symbolu Camino de Santiago, produkowano także przy innych sanktuariach w całej Europie.
Na terenie Polski najwięcej znaków pielgrzyma znaleziono dotąd w Gdańsku, Wrocławiu i Krakowie. W ostatnim z tych miast produkowano niegdyś znaki pielgrzyma przedstawiające świętego Stanisława.
Znak spod Lublina pochodzi ze Wschodu?
Znak pielgrzyma znaleziony pod Lublinem nie przypomina żadnego innego znaku, który dotąd odkryto w Polsce. Jak podaje portal Archeologia Żywa, na podobne artefakty można się jednak natknąć na wschód od Polski – głównie na Ukrainie. Stwór na odnalezionym znaku przypomina bowiem Zilanta – potwora przypominającego smoka lub wiwerna, który jest symbolem miasta Kazań. Jak stary jest znak pielgrzymi znaleziony pod Lublinem? Osoby, które zidentyfikowały znak jako pochodzący z Kaznia sugerują, że przedstawiony Zilant jest podobny do wizerunków tego stwora, jakie sporządzano na przełomie XV i XVI wieku, choć niewykluczone, że jest on jeszcze starszy i pochodzi nawet z XIII wieku.
Określenie znalezionego pod Lublinem artefaktu jako znaku pielgrzyma nie jest jedyną możliwą hipotezą. Eksperci wskazują też, że przedmiot z Zilantem może być też tzw. guzikiem obrazkowym (ang. story buton), lecz wydaje się, że jest to teza mniej prawdopodobna.
Czytaj też:
"Jakub, brat Jezusa". Ossuarium Jakuba – czy znaleziono szczątki członka rodziny Chrystusa?Czytaj też:
Intrygujące odkrycie na dnie Bałtyku. Konstrukcja ma 11 tysięcy latCzytaj też:
Miecz wikingów znaleziony we Włocławku. Ma ponad tysiąc lat