Juliusz Cezar został zamordowany 15 marca 44 roku p.n.e. Śmierć tego jednego z najważniejszych władców w historii przypieczętowała losy Republiki Rzymskiej.
Brutus?
Utarło się mówić, że człowiekiem, który przyczynił się do upadku Cezara był Marek Juniusz Brutus. To on, przyjaciel Cezara, miał być jednym z prowodyrów zachęcających innych do zabicia dyktatora. Umierający Juliusz Cezar, widząc swego przyjaciela, który godzi go nożem, miał jeszcze powiedzieć: „I ty, Brutusie?”. Te słowa stały się symboliczne. Oznaczają szok i poczucie zawodu, kiedy dowiadujemy się, że ktoś bliski nas zdradził.
Jednak czy Cezar naprawdę te słowa wypowiedział? Jest to mocno dyskusyjne. Znany szeroko cytat „O, et tu Brute?” pochodzi bowiem z dzieła Williama Szekspira pt. „Juliusz Cezar”, a więc nie musi mieć nic wspólnego z prawdą historyczną. Jest to jednak bardzo wymowny mit.
Spisek
15 marca 44 roku p.n.e. o poranku, żona Juliusza Cezara, Kalpurnia błagała go podobno, aby pozostał w domu, gdyż tej nocy miała zły, krwawy sen i bała się o życie męża. Cezar nie przejął się jednak jej ostrzeżeniami.
Wieść o planowanym zamachu na Cezara rozeszły się po Rzymie. Dowiedział się o nim także Marek Antoniusz, zaufany przyjaciel Cezara. Tego samego dnia chciał jeszcze ostrzec Cezara, lecz został zatrzymany przez spiskowców zanim dotarł do teatru Pompejusza. Według Plutarcha, Antoniusza zatrzymał Decymus Juniusz Brutus, adiutant Cezara. Zdaniem niektórych historyków, to właśnie Decymus był inicjatorem spisku wymierzonego w Cezara (pisze o tym np. Barry Strauss w książce „The Death of Caesar: The Story of History's Most Famous Assassination”).
Tymczasem do sali senatu przybył Juliusz Cezar i zasiadł na krześle kurulnym. Wówczas przystąpił do niego Tiliusz Cymber wnosząc prośbę o ułaskawienie swojego wygnanego brata. Inni senatorowie także wstali i zaczeli zbliżać się do Cezara. Ten zniecierpliwiony chciał odsunąć ich machnięciem ręki, lecz wówczas Cymber złapał go za ramię i ściągnął tunikę. Był to znak, aby inni wyciągnęli sztylety.
Senatorowie zaatakowali Juliusza Cezara. Dyktator próbował uciec, ale był już ranny, więc potknął się i upadł. Według historyka rzymskiego Eutropiusa w zamachu wzięło udział 60 senatorów.
Jakie były ostatnie słowa Cezara? Swetoniusz podaje, iż słyszał od innych, że ostatnie słowa Cezara wypowiedziane zostały po grecku i brzmiały „Ty też dziecko?”. Sam pisarz jest jednak zdania, że Juliusz Cezar nic nie mówił. Tak samo uważa Plutarch.
Reakcja Rzymu
Po zabójstwie Juliusza Cezara sami senatorowie wpadli w panikę. Wszyscy rozbiegli się. Nikt nie wiedział, jak zareagować. Niektórzy, jak Marek Juniusz Brutus, biegli przez miasto wołając: „Ludzie Rzymu, znów jesteśmy wolni!”. Mieszkańcy Rzymu byli jednak przerażeni tym, co się stało i nikt nie miał ochoty świętować.
W czasie pogrzebu Cezara Rzymianie byli zrozpaczeni. Wbrew nadziejom Brutusa i Gajusza Kasjusza Longinusa, społeczeństwo nie powitało śmierci władcy z radością. Nastroje wymknęły się wkrótce spod kontroli, domy Kasjusza i Brutusa zostały zaatakowane.
Śmierć Cezara przyspieszyła koniec Republiki. Chaos w państwie wykorzystał ostatecznie Oktawian August, którego wcześniej Juliusz Cezar usynowił (Oktawian był wnukiem siostry Cezara, Julii). Wcześniej w wielu częściach państwa rozgorzały wojny domowe pomiędzy różnymi stronnikami. Ostatecznie, wojna pomiędzy Markiem Antoniuszem a Oktawianem, dała zwycięstwo temu drugiemu.
Czytaj też:
Kleopatra VII. Ostatnia królowa Egiptu, kochanka Cezara i Antoniusza i jej samobójcza śmierćCzytaj też:
Neron. Symbol okrucieństwa i dekadencji cesarstwa rzymskiegoCzytaj też:
QUIZ: Porfir, gladius, skene. Co znaczą te i inne powszechne w starożytności słowa?