Niegdyś pojęcia te były powszechne znane i stosowane. Dzisiaj różnych funkcji nikt już nie sprawuje, ani nie używa przedmiotów, które były czymś zwyczajnym dla mieszkańców starożytnego Rzymu czy Grecji. Pomimo to pamięć o dziedzictwie kultur śródziemnomorskich wciąż powinna być w nas żywa. Czy znasz znaczenie niegdyś stosowanych powszechnie wyrazów?
QUIZ: Porfir, gladius, skene... Co to znaczy?
Więcej:
Starożytne świątynie wiedzy
Wyznacznikiem rozwoju państwa były od zawsze nie tylko wojny, podboje i duża ilość wojska, ale również rozwój kultury i przekazywanie wiedzy kolejnym pokoleniom. Niezwykłymi miejscami na mapach starożytnego i średniowiecznego świata były biblioteki. Od Niniwy, przez Aleksandrię i Pergamon, aż do Bagdadu. Wszędzie upadek bibliotek był zarazem symbolem upadku państwa.
Biblioteka Asurbanipala
Najstarsza znana biblioteka na świecie została założona w VII wieku p.n.e. dla władcy Asyrii Asurbanipala (Aszurbanipala). Znajdowała się ona w Niniwie, stolicy państwa asyryjskiego (dzisiejszy Irak) i zawierała około 30 tysięcy tabliczek zapisanych pismem klinowym, uporządkowanych tematycznie. Większość tekstów stanowiły dokumenty. Pozostałe to teksty religijne, naukowe oraz dzieła literackie, m.in. „Epos o Gilgameszu”.
Asurbanipal uchodził za wybitnego, wykształconego i ambitnego władcę. Najprawdopodobniej zbiory w bibliotece zostały zgromadzona z jego rozkazu. Wiele z dzieł przechowywanych w Niniwie zostało zagrabionych w czasie podbojów i pochodzą m.in. z Babilonii. Biblioteka Asurbanipala została odkryta w połowie XIX wieku w czasie badań archeologicznych. Większość tabliczek znajduje się obecnie w British Museum w Londynie.
Co ciekawe, chociaż Asurbanipal zdobył wiele tablic w wyniku grabienia podbitych terenów, sam obawiał się kradzieży. Napis na jednej z tabliczek głosi bowiem, że jeśli ktoś ukradnie jego tablice, bogowie „powalą go” oraz „wymażą jego imię i jego potomstwo z powierzchni ziemi”.
Biblioteka Aleksandryjska
Po śmierci Aleksandra Wielkiego w 323 roku p.n.e. kontrolę nad Egiptem przejął jego były dowódca Ptolemeusz I Soter (jeden z diadochów). Za jego panowania Aleksandria stała się centrum nauki i kultury świata starożytnego. Z rozkazu Ptolemeusza wybudowano Latarnię Morską na Faros – jeden z siedmiu Cudów Świata.
W Aleksandrii utworzono Muzeum Aleksandryjskie (Muzejon) i Bibliotekę, w której przechowywano (według różnych źródeł) do 700 tysięcy zwojów, które zawierały dzieła literackie oraz dokumenty z zakresu historii, prawa, matematyki i nauk ścisłych. Biblioteka przyciągała myślicieli i badaczy z całego świata. Wielu z nich pobierało na miejscu stypendia, które fundował władca. W Bibliotece Aleksandryjskiej pracowali m.in. Euklides, Heron z Aleksandrii i Archimedes.
Przyjęło się twierdzić, że Biblioteka Aleksandryjska została zniszczona w wyniku wielkiego pożaru. Część badaczy twierdzi, że stało się to z rozkazu Juliusza Cezara (lub też całkiem nieumyślnie w czasie walk w mieście). Inni twierdzą, że winni są muzułmanie, a kolejni, że Biblioteka została zniszczona przez chrześcijan. Prawdopodobnie upadek Biblioteki w Aleksandrii, który nastąpił ostatecznie w III wieku, spowodowało wiele czynników, w tym stopniowy brak zainteresowania kulturą hellenistyczną oraz niewłaściwa opieka nad zbiorami. Do dzisiaj nie ustalono także dokładnej lokalizacji Biblioteki.
Biblioteka Pergamońska
Biblioteka Pergamońska została zbudowana w III wieku p.n.e. przez członków dynastii Attalidów w Pergamonie (dziś Turcja). Prace nad jej stworzeniem zapoczątkował król Attalos I Soter. W jej murach mieściły się cztery pomieszczenia, które skrywały około 200 tysięcy zwojów.
Według Pliniusza Starszego Biblioteka Pergamońska była poważną konkurencją dla Biblioteki Aleksandryjskiej. Obie instytucje chciały zgromadzić jak największą liczbę zwojów, do tego stopnia, że Ptolemeusze z Egiptu mieli wstrzymać dostawy papirusu do Pergamonu, co z kolei spowodowało wynalezienie pergaminu (nazwa pochodzi, rzecz jasna, od nazwy miasta). Biblioteka podupadała powoli. Za panowania Marka Antoniusza wywieziono z niej znaczną część zbiorów. Przestała istnieć około II wieku n.e.
Czytaj też:
Świątynie wiedzy. Osiem najpiękniejszych bibliotek starożytności i średniowiecza
Więcej QUIZÓW:
Czytaj też:
QUIZ: Najczęstsze błędy ortograficzne i językowe. Popełniasz je?Czytaj też:
QUIZ: Języki urzędowe świata. Znasz się na tym?Czytaj też:
QUIZ: Gdzie to jest? Czy poznasz te miejsca?