„Dvojkriž” – święty znak Słowaków
  • Piotr SemkaAutor:Piotr Semka

„Dvojkriž” – święty znak Słowaków

Dodano: 
Złoty solid bizantyjski, moneta znajdowana
na ternie Słowacji ze znakiem krzyża
patriarszego
Złoty solid bizantyjski, moneta znajdowana na ternie Słowacji ze znakiem krzyża patriarszego Źródło: Piotr Semka
Wystawa na zamku w Bratysławie przypomina, że zarówno Węgrzy, jak i Słowacy przez długi czas wahali się, czy przyjąć kulturę bizantyjską czy kulturę łacińską. Wyraźny przechył premiera Viktora Orbána i słowackiego przywódcy Roberta Ficy na rzecz Rosji może skłaniać do wniosku, że coś z tych wschodnich sympatii jednak zostało.

Choć naszych sąsiadów zza Tatr uważamy za jeden z najbliższych nam etnicznie narodów, to niewiele jednak wiemy o ich tradycji. „Dvojkriž” – tego słowa nie ma w języku polskim, oznacza ono podwójny krzyż. Ten znak towarzyszy Słowakom od ponad tysiąca lat. Polacy, którzy eksplorują słowackie Tatry i Karpaty, spotykają go na szczytach wielu tamtejszych wzgórz. Nic dziwnego, że ten narodowy symbol stał się tematem wystawy na Zamku Królewskim w Bratysławie.

Wspólne dziedzictwo

„Godło narodowe Republiki Słowackiej składa się z podwójnego srebrnego krzyża na czerwonej wczesnogotyckiej tarczy wzniesionej na centralnym wzniesieniu niebieskiego potrójnego wzgórza” – głosi art. 9 ustęp 1 słowackiej konstytucji.

W historii sztuki symbol ten nazywany jest krzyżem patriarszym i w starożytnym Bizancjum stanowił znak, który łączył powagę państwa i deklarację chrześcijańskiej wiary. W Polsce nazywamy go często krzyżem jagiellońskim lub litewskim, bo znajduje się on na tarczy jeźdźca Pogoni – godła Litwinów i Białorusinów. U nas występuje np. w herbie województwa świętokrzyskiego oraz w herbach Wschowy czy Leżajska.

Artykuł został opublikowany w 23/2024 wydaniu tygodnika Do Rzeczy.