„Jeden z koryfeuszy malarstwa okresu Młodej Polski o niezwykłej wrażliwości na dekoracyjne walory obrazu, uprawiający szereg dyscyplin artystycznych, od rysunku węglem poprzez grafikę oryginalną, ilustrację książkową i malarstwo sztalugowe po monumentalne projekty witraży i polichromii”. – pisała o Mehofferze Irena Kossowska z Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk na portalu culture.pl.
Życie i kariera
Józef Mehoffer urodził się 19 marca 1869 roku w spolonizowanej rodzinie austriackiej. Studiował na Wydziale Prawa Uniwersytety Jagiellońskiego i równolegle w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie jego nauczycielami byli m.in. Józef Unierzyński, Władysław Łuszczykiewicz i Jan Matejko. Naukę i warsztat malarski kontynuował we Wiedniu i Paryżu. Odbył także kilka podróży po Europie, podczas których szukał inspiracji i podziwiał architekturę.
Podczas pobytu we Włoszech dzielił pracownię ze Stanisławem Wyspiańskim (który także byl uczniem Jana Matejki). Jak podkreśla Irena Kossowska: „Współzawodniczyli też ze sobą, uczestnicząc w tych samych konkursach, m.in. na kurtynę Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie (1891) i na witraże do łacińskiej katedry we Lwowie (1894). Obaj wypracowali ostatecznie odmienną stylistykę i opanowali perfekcyjnie odmienne środki ekspresji; Wyspiański wytyczył drogę rozwojową polskiego ekspresjonizmu, zaś Mehoffer stworzył oryginalną formułę dekoracyjności wyrastającą z secesyjnej stylistyki”.
W roku 1895 Mehoffer odniósł swój największy sukces międzynarodowy – zwyciężył w konkursie na witraż „Apostołowie”, który miał powstać w katedrze we Fryburgu w Szwajcarii. Otrzymał wówczas zlecenie na wykonanie ośmiu witraży. Prace nad nimi trwały aż do 1936 roku.
W roku 1901 roku powrócił do Krakowa, został profesorem zwyczajnym w Szkole Sztuk Pięknych. Dwukrotnie był wybierany na stanowisko rektora tej uczelni.
Po wybuchu drugiej wojny światowej we wrześniu 1939 roku Mehoffer wyjechał z rodziną do Lwowa. Tam złapali go Niemcy i wywieźli do obozu w mieście Aš w Czechsłowacji. Za uwięzionym artystą wstawił się Watykan i Włochy, dzięki czemu został uwolniony i mógł wrócić do Krakowa. W czasie okupacji w domu Mehoffera odbywały się spotkania muzyczne, w których uczestniczyli m.in. Zygmunt Dygat, Egon Petri czy Zygmunt Przeworski.
Żoną Mehoffera była Jadwiga Janakowska; parała miała syna Zbigniewa (1900-1985).
Józef Mehoffer zmarł na gruźlicę 8 lipca 1946 roku w Wadowicach. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Styl i pamięć
Swoje dzieła Mehoffer prezentował na licznych wystawach międzynarodowych. Otrzymał także wiele wyróżnień, np. złoty medal na wystawie światowej w Paryżu w 1900 roku, na Powszechnej Wystawie w St. Louis i Chicago w roku 1904 oraz w Monachium w 1905 roku.
Mehoffer ma na swoim koncie także książkę „Uwagi o sztuce i jej stosunku do natury” oraz kilka artykułów. Swoje wspomnienia opublikował zaś w autobiografii pt. „Dzienniki” z lat 1891-1897.
W swoich pracach używał wielu technik plastycznych. Szczególną uwagę zwracał na dekoracyjność detalu. Jego początkowa twórczość oscyluje wokół symbolizmu i ekspresjonizmu. Najlepszymi przykładami są pejzaże „Wisła pod Niepołomicami” i „Zachód słońca. Park Jordana”.
Okres dojrzały wskazywany jest na lata 1900-1916. Mehoffer stosował wtedy najbogatszą symbolikę. Widać to na obrazach tj. „Portret żony na tle pegaza”, „Rozmarzona królewna”, „Majowe słońce” i – chyba najsłynniejszym dziele Mehoffera – „Dziwny ogród”. Ostatni okres w twórczości Mehoffera to krajobrazy cechujące się większym rozmyciem, jaśniejszymi kolorami.
Józef Mehoffer uważany jest za jednego z największych malarzy Młodej Polski. Był autorem około 500 obrazów sztalugowych, rysunków, grafik, a także twórcą grafiki użytkowej, np. na potrzeby czasopism. Józef Mehoffer był artystą wyjątkowym i wszechstronnym, który w każdej dziedzinie osiągał wybitne rezultaty.
Dom Józefa Mehoffera znajduje się w Krakowie przy ul. Krupniczej 26. Budynek ten malarz nabył w roku 1932. Obecnie jest to filia Muzeum Narodowego w Krakowie udostępniona zwiedzającym. Budynek ten ma bogatą historię. Jak czytamy na stronie MNK:
„Wzniesiony jako murowany i parterowy na miejscu drewnianego dworku, strawionego pożarem w roku 1850, obecny kształt zawdzięcza przebudowie z lat 1873-1874. Jest to budynek w pierzei ulicy, jednopiętrowy, z przelotową sienią oraz z krótkim skrzydłem po prawej, przedłużonym oficyną i zabudowaniami gospodarczymi biegnącymi w głąb parceli wzdłuż jej zachodniej granicy (...).
Podczas powstania styczniowego upamiętnił się jako miejsce działań konspiracyjnych. Należał wówczas do kupca Mateusza Rogowskiego (1801-1868). U niego to wynajął pracownię rzeźbiarz Franciszek Wyspiański, który z czasem poślubił jedną z panien Rogowskich: Marię, i tutaj 15 stycznia 1869 roku urodził się przyszły twórca »Wesela«. Zakupiony w roku 1872 przez Joannę Józefową Szujską i przebudowany, dom zyskał charakter rezydencji, stosownie do wysokiej pozycji społecznej właścicieli. Józef Szujski (1835–1882) wybitny historyk, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, poseł na Sejm Krajowy we Lwowie oraz członek austriackiej Izby Panów był bowiem jedną z pierwszoplanowych postaci ówczesnej Galicji. W latach 1894-1932 dom uległ dewastacji, gdyż kolejni właściciele przeznaczyli go na wynajem, m.in. na warsztaty rzemieślnicze. Józef Mehoffer przeprowadził jego generalny remont”.
Czytaj też:
Olga Boznańska. Jedna z największych polskich artystekCzytaj też:
Gdzie leży prawda ŁysiakaCzytaj też:
Wiosna na płótnie. Najwspanialsze dzieła polskich malarzy. Zobacz je!