Rondele wznoszono na terenie Europy w latach (około) 4850-4600 p.n.e., a więc w epoce neolitu. Choć porównuje się je czasem do znacznie lepiej znanego brytyjskiego Stonehenge, to wiele wskazuje, że funkcja rondeli była zupełnie inna. Przez lata uważano, że na terenie Polski znajduje się tylko jeden rondel zlokalizowany w Bodzowie. Namierzył go niemiecki archeolog Otto Braasch z pokładu samolotu. Dziś wiemy, że w granicach naszego państwa znajduje się 20 takich struktur. Niewykluczone, że następne rondele czekają jeszcze na odkrycie.
Czym są rondele?
Rondele były nieodłącznym elementem funkcjonowania społeczności rolniczo-hodowlanych w Europie Środkowo-Wschodniej. Budowle te wznosiły społeczności, które mieszkały na terenie dzisiejszej Polski od około 5300 roku p.n.e. (czyli potomkowie najstarszych społeczności rolniczych, tzw. kultury ceramiki wstęgowej rytej). Istnienie rondeli potwierdzono dopiero w latach 90. XX wieku. Wcześniej uważano, że budowa takich skomplikowanych konstrukcji nie dotarła na północ od Karpat i Sudetów. Jak się jednak okazuje, społeczności żyjące na terenie dzisiejszej Polski nie były opóźnione w stosunku do swoich dalekich krewnych żyjących na terenie dzisiejszych Niemiec, Czech czy Węgier.
Rondele były to budowle o konstrukcji drewniano-ziemnej o średnicy dochodzącej do stu kilkudziesięciu metrów, wznoszone na planie okręgu przy użyciu prostych narzędzi. Rondele składały się z wielu rowów i palisad o wysokości około 3 metrów, w której znajdowały się 3-4 wejścia. Wnętrze rondeli było zazwyczaj niezabudowane, a wszelkie budynki znajdowały się na zewnątrz.
Jaką funkcję pełniły rondele? Na to pytanie badacze wciąż nie znają pełnej odpowiedzi. Konstrukcje te pełniły zapewne role społeczne i obrzędowe. Rondele były miejscem kultu oraz miejscem spotkań lokalnej społeczności. Wykorzystywano je być może również do obserwacji astronomicznych. Jak dotąd poznano lepiej dwa rondele: w Bodzowie oraz Nowym Objezierzu. Oprócz nich znane są jeszcze konstrukcje m.in. spod Oławy w Drzemlikowicach, z Rąpic, z Wenecji koło Biskupina oraz dwa spod Łysomic w woj. kujawsko-pomorskim.
Nowe Objezierze
Ciekawych informacji dostarczają niedawne badania doktora Lecha Czerniaka z Uniwersytetu Gdańskiego. Zgodnie z ustaleniami naukowca, rondel znajdujący się w Nowym Objezierzu, na tle innych rondeli w Polsce, wyróżnia się rozmiarem oraz konstrukcją. Rondel ten miał 112 metrów średnicy, składał się z czterech rowów oraz licznych drewniano-glinianych konstrukcji, które zostały wzniesione nad wykopami oraz zadaszone. Rondel powstał przed 4800 rokiem p.n.e. i funkcjonował przez kolejnych około 200-250 lat, a więc dłużej, niż podobne budowle w innych miejscach.
W budowę tego obiektu zaangażowanych musiało być kilkaset osób, które były członkami bliżej nieokreślonej społeczności, kilku-kilkunastu rodzin, klanów. Pracę zaczynano od przygotowania gruntu. Być może zanim przystąpiono do pracy fizycznej, odprawiano specjalne rytuały.
Doktor Czerniak odkrył, że w Nowym Objezierzu odprawiano cykliczne ceremonie, w czasie których okresowo odkopywano, a później na nowo zasypywano poszczególne rowy. Użytkowanie rondela na przestrzeni lat czy nawet kilku pokoleń świadczy, że miejsca te stanowiły symbol ciągłości, tradycji. Jak podkreśla badacz, ogromny wysiłek włożony w budowę rondela wskazuje, że neolityczna społeczność miała potrzebę większego celu i zarazem poczucie, że realizuje zadanie, który przysłuży się także ich dzieciom, wnukom.
W czasie ceremonii na terenie rondeli składano ofiary ze zwierząt. Spotkania te nie miały jednak na celu jedynie odprawienie religijnych rytuałów. Kiedy w rondelu zbierała się cała społeczność, bardzo możliwe, że podejmowano tam także ważne dla wszystkich decyzje i rozwiązywano spory.
Czytaj też:
W czasie remontu drogi odkryto piramidęCzytaj też:
Tajemnicza tabliczka i nieznane pismo. Intrygujące znalezisko z Gruzji