Skąd wziął się przydomek królowej Elżbiety? „Rakuszanka” pochodzi od ówczesnej nazwy Austrii, którą określano jako Rakuzy.
W drodze do Polski
Elżbieta Rakuszanka (Elisabeth von Habsburg) urodziła się pod koniec 1436 lub na początku 1437 roku w Wiedniu. Była córką księcia Albrechta V Habsburga, przyszłego króla Węgier i Czech oraz Elżbiety Luksemburskiej, córki cesarza Zygmunta Luksemburskiego. Jej babką (żoną Zygmunta) była córka polskiego króla Kazimierza Wielkiego, Elżbieta pomorska.
Kiedy w 1439 roku zmarł Albrecht Habsburg, władzę w państwie przejęła jego żona Elżbieta, która dążyła do jak najszybszej koronacji swojego syna (młodszego brata Elżbiety), Władysława zwanego Pogrobowcem. Koronacja Władysława odbyła się w 1440 roku, jednak sytuacja w kraju nie była łatwa. O władzę z Habsburgami na Węgrzech zaczęli walczyć Jagiellonowie, a konkretnie Władysław Jagiełło, który chciał uczynić królem Węgier swojego syna, Władysława Warneńczyka. Możnowładcy węgierscy podzielili się – część opowiedziała się za młodym Władysławem Habsburgiem-Pogrobowcem, część chciała na tronie Jagiellona.
Wybuchła wojna domowa. Ostatecznie to Warneńczyk zajął Budę i w lipcu 1440 został koronowany na króla Węgier. Matka Elżbiety Rakuszanki i Władysława Pogrobowca uciekła z kraju, oddając swoje dzieci pod opiekę cesarza Fryderyka III Habsburga.
Elżbieta i jej brat wychowywali się na cesarskim dworze. Choć cesarz niespecjalnie przejmował się swoimi wychowankami, przydzielił im dobrych nauczycieli. Był nim m.in. ksiądz Eneasz Sylwiusz Piccolomini, przyszły papież Pius II, autor nowatorskiego w tamtych czasach podręcznika z zakresu pedagogiki. Elżbieta otrzymała dobre wykształcenie, co nie było w tamtych czasach wcale takie powszechne, zwłaszcza wśród dziewcząt (nawet z królewskich rodzin).
Los Elżbiety odmienił się niespodziewanie. W połowie 1452 roku do Austrii przybyło poselstwo z Polski wysłane przez króla Kazimierza Jagiellończyka. Polski monarcha prosił o rękę Elżbietę z Habsburgów. 9 lutego 1454 roku Elżbieta przybyła do Krakowa, a już następnego dnia, 10 lutego odbył się jej ślub z Kazimierzem oraz koronacja na królową Polski i wielką księżną Litwy.
Królowa, żona, matka
Elżbieta Rakuszanka nie angażowała się zanadto w sprawy wewnętrzne kraju, ale za to udzielała się na polu polityki międzynarodowej. Elżbieta była kobietą inteligentną i pojętną. Od młodych lat obserwowała, czym są pałacowe intrygi oraz wielka polityka i już wtedy wiele się nauczyła. Rozumiała też, że jej powinnością jest urodzić liczne potomstwo, którym następnie należało znaleźć jak najznamienitszych małżonków.
O życiu samej Elżbiety Rakuszanki nie wiadomo zbyt wiele. Patrząc jednak na to, czego wraz z mężem dokonała i w jakich wydarzeniach oboje brali udział, można stwierdzić, że dom Jagiellonów był w czasach ich rządów jednym z najbardziej liczących się w Europie. Kazimierz i Elżbieta rywalizowali z Habsburgami o dominację na kontynencie, budowali antyhabsburskie koalicje, co może nawet dziwić, biorąc pod uwagę, że Elżbieta pochodziła z dynastii Habsburgów. Jest to jednak dowód, że Elżbieta Rakuszanka silnie związała się z Polską i jako królowa Polski realizowała interesy państwa, którym władała, nie oglądając się na żadne osobiste sentymenty.
Kiedy w 1457 roku zmarł brat Elżbiety, Władysław Pogrobowiec, Rakuszanka została spadkobierczynią korony Czech i Węgier. Od razu ona i Kazimierz zaczęli czynić starania, aby w państwach tych osadzić na tronie jednego ze swoich synów.
Historycy mówią, że małżeństwo Elżbiety Rakuszanki i Kazimierza Jagiellończyka było szczęśliwe i udane. Para przeżyła razem niemal 40 lat i doczekała się 13 dzieci, z których dwoje zmarło w dzieciństwie.
Elżbieta Rakuszanka całe dorosłe życie poświęciła budowaniu potęgi Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, a jednocześnie wychowywaniu swoich dzieci. Elżbiecie przypisuje się autorstwo dzieła pedagogicznego pt. „O wychowaniu królewskiego dziecka”. Nauczycielami jej dzieci byli m.in. Jan Długosz oraz włoski myśliciel, Filip Kallimach.
Elżbieta Rakuszanka przeżyła swojego męża o 13 lat. Zmarła 30 sierpnia 1505 roku w Krakowie.
Czytaj też:
Matka królówCzytaj też:
Włoszka w Krakowie. Komu nie podobały się rządy Bony