Wojna Dwóch Róż była wojną domową, która toczyła się w Anglii w latach 1455-1485. Była to wojna o tron angielski pomiędzy rodami Yorków i Lancasterów. Wojna Dwóch Róż doprowadziła do wyniszczenia męskich potomków obydwu dynastii, czego efektem było dojście do władzy Tudorów. Wojna Dwóch Róż jest traktowana jako przedłużenie tzw. wojny stuletniej (1337-1453), która toczyła się na terytorium Francji pomiędzy Francją i Anglią. Zakończyła się ona przejęciem przez Francuzów posiadłości angielskich na kontynencie (z wyjątkiem Calais).
Lancaster
Henryk VI Lancaster miał objawy choroby psychicznej. Yorkowie byli przekonani zatem, że to właśnie oni przejmą tron po jego śmierci. Szykował się do tego Ryszard York, który chciał obsadzić na tronie swego syna, jako Edwarda IV.
W 1453 roku na świat przyszedł rzekomy syn Henryka. Wszyscy podejrzewali jednak, że z racji choroby króla, nie jest to jego dziecko. Żonę Henryka, Małgorzatę Andegaweńską podejrzewano zresztą o liczne romanse, co dodatkowo podważało legalność potomka, który jednak formalnie miał zostać następcą tronu. Yorkowie zaczęli szykować się do wojny. Ich doradcą został Richard Neville, hrabia Warwick, jeden z najpotężniejszych ludzi w Anglii, określany jako „twórca królów”. Z jego wiedzą oraz licznym wojskiem, wyruszono do walki.
Wojna Dwóch Róż rozpoczęła się w roku 1455. Jej nazwa wzięła się stąd, iż symbolem domu Yorków była biała róża, natomiast Lancasterów – czerwona.
W bitwie pod Saint Albans, Henryk VI został schwytany przez „yorkistów”. Króla zmuszono, aby przywódca rodu, Ryszard York został ogłoszony Lordem Protektorem. To mu jednak nie wystarczyło i walki niedługo później wznowiono.
W roku 1460 Ryszard zginął, lecz roszczenia wobec angielskiego tronu przejął jego syn, Edward York. Kontynuując walki, ponownie z pomocą Richarda Neville’a, zdołał obalić Lancasterów i uczynić siebie królem. Został koronowany w roku 1461.
Pokój nie trwał zbyt długo. Współpraca pomiędzy królem Edwardem IV a Nevillem, hrabią Warwick zaczęła się szybko psuć. Choć król obdarzył Neville'a licznymi posiadłościami i tytułami w podzięce za okazaną pomoc, to dla Neville’a było wciąż za mało – chciał on, de facto, rządzić Anglią. Neville początkowo traktował Edwarda tylko jako marionetkę, jednak wkrótce okazało się, że król wybija się na niezależność. Wtedy Neville odwrócił się od niego i zaczął rozmowy z Lancasterami. Chciał, aby do władzy powrócił, obalony jakiś czas temu, Henryk VI, którym Neville – jak liczył – mógłby sterować.
York
Plany się powiodły – Edward IV został obalony, a Henryk VI ponownie został królem, lecz jego rządy znowu nie trwały długo. Edward York nie zamierzał się bowiem poddać i już w marcu 1461 roku rozgromił siły Lancasterów w bitwie pod Towton. Było to najkrwawsze starcie Wojny Dwóch Róż – w trakcie bitwy zginęło nawet 30 tysięcy ludzi.
Względny spokój w kraju zapanował na kilka lat. W roku 1470 jednak Lancasterowie ponownie zebrali wojska i ruszyli przeciwko Yorkom. W bitwie pod Barnet (kwiecień 1471) zginął Richard Neville. W kolejnej bitwie pod Tewkesbury (maj 1471) i kolejnej porażce Lancasterów, dominacja Yorków stawała się coraz bardziej wyraźna. Do niewoli dostał się Henryk VI Lancaster i jego żona, Małgorzata, a wyznaczony przez Henryka następca tronu, jego domniemany syn Edward, zginął na polu bitwy.
Pod Tewkesbury zginęło kilka tysięcy ludzi, w tym wielu członków rodziny Lancaster. Małgorzata Andegaweńska trafiła do więzienia w Tower, a Henryk VI został zabity po dwóch tygodniach z rozkazu króla Edwarda IV.
Kolejne lata to znów względny spokój w polityce wewnętrznej Anglii. Wydawało się, że Wojna Dwóch Róż już się zakończyła. Do czasu. W 1483 roku Edward IV York zmarł. Na tronie zasiadł jego syn, Edward V, który – jak się dopiero wtedy okazało – był bękartem. Jego ojciec, Edward IV w chwili ślubu z drugą żoną był już żonaty, a więc dzieci z tego związku były uznane za nielegalne.
Tudor
Edwarda V po dwóch miesiącach obalił jego stryj (młodszy brat Edwarda IV), Ryszard III, który niedługo później kazał swego bratanka zamordować. To wydarzenie odbiło się w Anglii szerokim echem. Śmierć na polu bitwy to jedno, lecz obalenie nastoletniego króla i jego skrytobójcza śmierć wywoływała jednak duży sprzeciw. Ryszard III nie cieszył się popularnością, nawet jego armia zaczęła się kurczyć z powodu fali dezercji.
Chaos w kraju postanowił wówczas wykorzystać Henryk Tudor. Był on synem przyrodniego brata zamordowanego Henryka VI Lancastera. Przez jakiś czas Tudor znajdował się na wygnaniu w Bretanii, lecz w roku 1485 powrócił do Anglii. Szedł na czele Anglików, Francuzów i Bretończyków. Do decydującego starcia doszło 22 sierpnia 1485 roku. Bitwa pod Bosworth okazała się decydująca dla całej Wojny Dwóch Róż. Ryszard III został pokonany i zginął w trakcie bitwy. Jedynym zwycięzcą był Henryk Tudor.
Henryk objął angielski tron jako Henryk VII i poślubił Elżbietę York, najstarszą córkę Edwarda IV, jednocząc w ten sposób dwa rywalizujące ze sobą rody. Ich synem był Henryk VIII, a wnuczką Elżbieta I Wielka.
Dom Tudorów rządził Anglią do 1603 roku i bezpotomnej śmierci Elżbiety I.
Czytaj też:
Elżbieta I Wielka. Życie w cieniu schizmy i kolejnych skandaliCzytaj też:
Anna Boleyn. Manipulantka czy postać tragiczna?Czytaj też:
Koronacja i brytyjska korona. Jak wygląda tradycja sięgająca tysiąca lat wstecz?