Kurhany, kopce, pola uprawne. Niegdyś teren Puszczy Białowieskiej był ostoją nie tylko dla dzikich zwierząt, ale także terenem zamieszkiwanym przez licznych osadników. Jakie ślady po sobie pozostawili? Co takiego udało się odkryć polskim badaczom?
Badania w Puszczy Białowieskiej
Przez ostatnich pięć lat badania na terenie Puszczy Białowieskiej prowadził Instytut Archeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Badania nadzorował prof. Przemysław Urbańczyk, a koordynatorem projektu była dr Joanna Wawrzeniuk. Naukowcy prace rozpoczęli w roku 2017. Teraz przyszedł czas na podsumowanie dotychczasowych osiągnieć.
- Dzięki zastosowaniu nowatorskich metod badań, połączonych z licznymi analizami przyrodniczymi uzyskaliśmy, mimo początkowego pesymizmu, rewelacyjne wyniki - mówiła PAP dr Joanna Wawrzeniuk.
Na co udało się trafić badaczom? Odkrycia robią wrażenie. Naukowcy odkryli: 789 kopców o różnorodnej funkcji (mogą to być m.in. groby), 577 kurhanów grzebalnych, 246 mielerzy (miejsc, w których niegdyś wypalano węgiel drzewny), 54 smolarnie, 19 kompleksów starożytnych pól uprawnych, 51 półziemianek, 17 cmentarzy wojennych, 30 transzei (element fortyfikacji). Odnalezione obiekty pochodzą z bardzo różnych okresów historycznych – od pradziejów po II wojnę światową.
Oczywiście nie w każdym z tych miejsc archeolodzy przeprowadzili lub rozpoczęli wykopaliska. Jak podkreśliła dr Wawrzeniuk:
- Zgodnie z obecnie obowiązującą doktryną konserwatorską, stosowaliśmy przede wszystkim badania nieinwazyjne. Informacji wyjściowych dostarczyło lotnicze skanowanie laserowe.
Ten rodzaj badania umożliwia poznanie ukształtowania terenu nawet, jeśli porasta go gęsta roślinność. Na uzyskanych w ten sposób obrazach widać dokładnie nawet niewielki konstrukcje, które zostały wzniesione przez człowieka, np. ziemianki.
Puszcza pełna mieszkańców
Nadal trudno jest określić, w jakim czasie w Puszczy Białowieskiej zamieszkiwało najwięcej ludzi. Niewielkie osady wznoszone były przeważnie na wzniesieniach z bliskim dostępem do rzeki lub strumienia. Odkryte zarysy pól uprawnych pochodzą z różnych okresów.
Według archeologów odnalezione kurhany pochodzą w większości z czasów później starożytności (II-V wiek n.e.), a część z wczesnego średniowiecza. Kilka kurhanów zostało już poddanych badaniom wykopaliskowym.
Jednym z najbardziej zaskakujących odkryć są dla naukowców ufortyfikowane konstrukcje, które pełniły zapewne funkcje obrzędowe (a nie, jak mogłoby się wydawać, obronne). Jedna z tych konstrukcji położona jest w Rezerwacie Ścisłym Białowieskiego Parku Narodowego, a druga na terenie Leśnictwa Wilczy Jar. W okolicy fortyfikacji archeolodzy znaleźli średniowieczną ceramikę oraz zabytki krzemienne z dużo wcześniejszego okresu. Być może znaczenie tych miejsc wyjaśnią planowane badania wykopaliskowe.
Efektem prac archeologów z Instytutu Archeologii UKSW jest m.in. trzytomowy katalog, w którym opisane zostały odkryte stanowiska archeologiczne. Planowane są także dalsze publikacje.
Czytaj też:
Skarb średzki. Najprawdziwszy skarb odnaleziony w Polsce i... skandal w PRLCzytaj też:
Sześć najstarszych mostów świata. To zaskakujące, ile lat ma najstarszy z nich!Czytaj też:
Mózg z Heslington sprzed 2600 lat. Wyjątkowa ciekawostka archeologiczna