Antykomunistyczny Piemont

Antykomunistyczny Piemont

Dodano: 
Vaške Straže - słoweńscy ochotnicy walczący z komunistycznymi bojówkami w czasie II wojny światowej
Vaške Straže - słoweńscy ochotnicy walczący z komunistycznymi bojówkami w czasie II wojny światowej Źródło: Wikimedia Commons
Prawicowe siły słoweńskie chciały przekształcić swój kraj w swego rodzaju antykomunistyczny Piemont. Po wojnie komuniści zemścili się na nich w potworny sposób.

27 marca 1941 r. doszło w Belgradzie do zamachu stanu, który obalił proniemiecki rząd Dragišy Cvetkovićia. Słoweńscy politycy, choć nie mieli dużego wpływu na politykę zagraniczną Królestwa Jugosławii, musieli się zmierzyć z jego konsekwencjami. Jeszcze 6 kwietnia 1941 r., a więc w dniu rozpoczęcia przez Niemców operacji „Fall Marita”, powołany został Słoweński Komitet Narodowy. Jego celem było podjęcie działań zmierzających do utrzymania integralności terytorialnej Słowenii. Niestety, rozmowy toczące się na ten temat z włoskimi i niemieckimi politykami zakończyły się fiaskiem. Na skutek decyzji władz III Rzeszy oraz Królestwa Italii po upadku Jugosławii Słowenia została podzielona pomiędzy Niemcy, Włochy i Węgry. Berlin otrzymał obszary Dolnej Styrii, Górnej Krainy i Karyntii. Rzym – Prowincję Lublana, a Budapeszt – tereny Prekomuria.

Najbardziej brutalną i bezwzględną politykę masowych wysiedleń oraz germanizacji zastosowały na terenach okupowanych władze III Rzeszy. Po znacznie bardziej liberalne metody sięgnęli Włosi. Współpracę z nimi podjęli działacze katolickiej Słoweńskiej Partii Ludowej (Slovenska ljudska stranka – SLS). Oni to wraz z przedstawicielami partii liberalnej i socjalistycznej powołali do życia 26 kwietnia 1942 r. ponadpartyjną organizację Słoweński Sojusz (Slovenska Zaveza), na której czele stanął dr Marko Natlačen.

Słoweńskie elity polityczne skupione w SZ zdecydowały się rozpocząć kolaborację z Włochami, nie tyle na bazie jakiejś ideowej wspólnoty, ile z powodów taktycznych. Główną płaszczyzną porozumienia był antykomunizm. Przywódcy SZ byli zwolennikami monarchii Karadżordziewiczów i byli lojalni wobec przebywającego na emigracji króla Piotra II. Oczekiwali oni, że przyszła Jugosławia będzie państwem federacyjnym, w którym Słowenia stanie się autonomiczną republiką. Słoweńcom obcy był radykalny antyserbski nacjonalizm ustaszowskich przywódców Niepodległego Państwa Chorwackiego (NDH). Dlatego też trudno się dziwić temu, że Słoweński Sojusz utrzymywał kontakty oraz był finansowany przez jugosłowiański rząd emigracyjny, w którym do 1943 r. członek SLS Miha Krek pełnił funkcję wicepremiera.

SZ był głównym przeciwnikiem powstałego w kwietniu 1941 r., początkowo stanowiącego koalicję ugrupowań lewicowych Frontu Antyimperialistycznego, przemianowanego po ataku Niemiec na ZSRR na Front Wyzwolenia (Osvobodilna fronta – OF). Nazwa organizacji miała wskazywać na jej rzekomo patriotyczny charakter oraz ukrywać fakt odgrywania w tej strukturze istotnej roli przez działaczy komunistycznych, którzy zresztą szybko przejęli nad nią kontrolę. Ważnym elementem tej maskirowki była propaganda, w której starano się nie podnosić problematyki walki klas i dyktatury proletariatu, skupiając się na kwestiach dotyczących wojny narodowowyzwoleńczej. Jak miała ona być prowadzona, okazało się 15 sierpnia 1941 r., kiedy to Centralny Komitet Komunistycznej Partii Słowenii podjął decyzję o utworzeniu Służby Bezpieczeństwa i Wywiadu (Varnostno- obveščevalna služba – VOS). Do zadań tej struktury należało wykonywanie wyroków na osobach współpracujących z okupantem. W praktyce VOS zabijała działaczy wszystkich funkcjonujących poza OF ugrupowań politycznych.

Artykuł został opublikowany w 2/2023 wydaniu miesięcznika Historia Do Rzeczy.

Autor: Arkadiusz Karbowiak